Astım ne kadar yaygındır?02.12.2008 20:57:35

Bu soruya kısaca "çok yaygındır" yanıtı verilebilir! Astım tüm dünyada yaklaşık 300 milyon kişiyi etkiliyor, Türkiye'de ise çocukların yaklaşık %8'inde, erişkinlerin ise %5-7'sinde görülüyor. Erkek çocuklarda kızlara göre daha sıktır, ama erişkin çağda kadınlarda erkeklerden biraz daha fazla görülür.

ASTIM ARTIYOR MU?

Hangi ölçütün temel alındığından ba-ğımsız olarak, İngiltere'de 1970'lerin ortalarından 1990'ların başlarına kadar astımın arttığı belirlendi. Örne-ğin, o dönemde astım atağı nedeniyle bağlı olduğu sağlık merkezine baş-vuran hasta sayısında beş kat artış olduğu, bu artışın özellikle çocuklarda daha belirgin olduğu, ama erişkinlerde de belli bir artış gözlemlendiği bildirilmiştir. Yine 1990'lara doğru özellikle çocuklarda hastaneye yatış sayısında artış olduğu anlaşılıyor; bu belki de anne babaların kendi sorunlarıyla karşılaştırıldığında çocuklarıyla ilgili sorunlarda sağlık kurumlarına daha kolay başvurduklarını gösteriyor, ancak bu rakamlarda başka etmenlerin de rolü olabilir. Neyse ki, 1990'ların başlarında bu artış durdu.

ASTIM NEDEN ARTTI?

Bu artışın küçük bir kısmı doktorların geçmişte "hışıltılı bronşit" dedikleri vakaları artık "astım" olarak nitelendirmelerine bağlı olabilirse de, büyük bir kısmı bununla açıklanamaz. Evde alerjenlere maruz kalma, viral enfeksiyonlar ve merkezi ısıtma gibi ev içi koşullardaki değişiklikler, hava kirliliği, çağdaş yaşamın yarattığı stres, hatta astım tedavisinde kullanılan ilaçlar bile bu artıştan sorumlu tutuldu.
Son zamanlarda astımdaki artışın enfeksiyonlardaki azalmayla ilişkili olabileceği üzerinde duruluyor; bir başka deyişle mikroplar ne kadar fazlaysa astım olasılığı o kadar azalı-yor. "Hijyen hipotezi" olarak adlandırılan bu görüşe göre, çağdaş yaşam biçimimizde enfeksiyonlara ya-nıt verme gereksinimi azaldığı için bağışıklık sistemimiz alerjenlere yanıt veriyor ve astım gelişiyor. Ayrıca bağırsaklarımızda yaşayan çeşitli mikropların da astımın gelişmesinde belirleyici bir rol oynayabileceği ileri sürülüyor!

ASTIMDAN ÖLÜM

Neyse ki astım nedeniyle ölüm sık görülmez. İngiltere'de 1960'ların ortalarında astımla ilişkili kısa süreli bir ölüm salgını yaşandı. Bazı kişiler bunun o zamanlar satılan astım inhalerlerinin toksik etkisine bağlı olabileceğini ileri sürdü. Yıllar içinde bu konuda yoğun tartışmalar yürütüldü ve başka bazı etmenlerin de rolü olabileceği düşünüldü; o olayla ilgili gerçekleri hiçbir zaman tam olarak bilemeyeceğiz.

Aslında astıma bağlı ölümlerin büyük bir bölümü hastaların gerektiği gibi tedavi edilmemesinden kaynaklanıyor ve araştırmalar yeterli tedavi uygulansa astıma bağlı ölümle-rin üçte ikisinin önlenebileceğini gösteriyor.

Öte yandan 1970'lerle 1990'lar arasında 50 yaşın üzerindeki hastalarda astımdan ölüm oranında da hafif bir artış gözlemlendi, ancak 1990'larda bu artış da durdu. Neden böyle olduğu iyi bilinmiyor, ama yaşlı hastalarda astımla kronik bronşit arasında ayrım yapmak çoğu zaman kolay değildir ve bu durum tanı koyma tarzında bir değişikliğe neden olmuş olabilir.

COĞRAFi FARKLAR

Dünyanın farklı bölgelerinde ise astımın dağılımı büyük farklılıklar gösteriyor. Eskimolarda ve siyah Afrikalılarda hemen hiç görülmeyen bir sağlık sorunu olmasına karşın, Batı Caroline adalarında yaşayanların yarıya yakını, çocukların da dörtte üçü astımlıdır.
Bu iki uç arasında yer alan Avrupa ülkeleri, İngiltere, Avustralya ve
 
Yeni Zelanda gibi Batılılaşmış ülke-lerde astım sıklığı aşağı yukarı aynı düzeydedir. İlginç bir bulgu olarak, dünyada ev tozu akarının yaşamasına çok uygun olmayan, buna karşılık enfeksiyonların ve parazitlerin çok yaygın olduğu bölgelerde astım daha az görülüyor, bu da hijyen hipotezini destekleyen bir başka kanıttır.
Türkiye'de astım sıklığı açısından bölgeler arasında da önemli farklar vardır. Özellikle kentlerde ve sahil bölgelerinde daha sık görülür.

ÖNEMLİ NOKTALAR

Erkek çocuklarda kız çocuklardan daha sık görülüyor, ama erişkin kadınlarda erkeklerden biraz daha yaygındır