Belirtiler ve Tanı03.12.2008 00:05:18

Astımda şu dört belirtiden biri ya da birkaçı görülebilir: hışıltı, nefes darlığı, öksürük, göğüste sıkışma ya da baskı hissi.

Astımdaki belirtiler kolaylıkla diğer solunum yolu şikâyetleriyle karıştırılabileceği için, tanı koymak zordur. Bununla birlikte öykü göz önüne alınır ve gerekli testler yapılırsa kesin tanı koymak mümkün olabilir.

BELİRTİLER NELERDİR?


Astımda şu dört belirtiden biri ya da birkaçı görülebilir: hışıltı, nefes darlığı, öksürük, göğüste sıkışma ya da baskı hissi.

En kolay fark edilen belirtiler, bilinen bir tetikleyici nedeniyle ya da durup dururken başlayan hışıltı ve nefes darlığıdır. Bununla birlikte, sık sık hışıltısız nefes darlığı da gelişebilir.

Genellikle geceleri ya da yorulunca gelen kuru ya da balgamlı öksürük nöbetleri, çoğu zaman astımla ilişkisi fark edilemeyen belirtilerden biridir. Öksürüğe astımın neden olduğu fark edilmeyince, genellikle bronşit tanısı konulmaktadır. Bronşit atakları çoğu zaman antibiyotikle tedavi edilir, oysa bu astımda uygun bir tedavi yaklaşımı değildir. Hışıltı ya da nefes darlığı olsun ya da olmasın, ikiden fazla inatçı öksürük atağı geçirilmesi durumunda hasta da, hekim de bunun astımla ilişkili olup olmadığı sorusu üzerinde düşünmelidir.

Astımda görülen dördüncü önemli belirti göğüste sıkışma ya da baskı hissidir. Bu genellikle yorulunca gelişir ve yaşlı bir hastada görüldüğü zaman anjina tanısı konulabilir ve doktorun bu sorunu çözmesi hayli güç olabilir.

Astım belirtileri çoğunlukla görünürde hiçbir neden yokken ortaya çıkar, ama atağın hastayı uykusundan uyandırması ya da hastanın sabah atakla uyanması astıma özgü tipik bir belirtidir. Öte yandan, gece astım atağıyla uyanmak tedavinin yeterli olmadığını gösterir.

ASTIMDA DÖRT ANA BELİRTİ
Astımın en sık görülen belirtileri olan hışıltı ve nefes darlığı birlikte ya da ayrı ayrı gelişebilir. İnatçı öksürük daha az dikkati çekebilir ve göğüste sıkışma ya da baskı hissi yalnızca yorulunca hissedilebilir.
  • Hışıltı
    Hışıltı belli bir tetikleyici etmene yanıt olarak gelişir ya da belirgin herhangi bir neden olmaksızın nefes darlığıyla birlikte ya da tek başına ortaya çıkar.
  • Nefes darlığı
    Genellikle beraberinde hışıltı ve öksürük vardır, ama tek başına da görülebilir.
  • Göğüste sıkışma ya da baskı hissi
    Genellikle astım belirtisi olmasına karşın, yaşlılarda kalp sorunlarıyla karıştırılabilir.
  • Öksürük
    Astımın belirtisi balgamlı ya da kuru öksürük olabilir.

Gece astım belirtileriyle uyanmak tedavinin yetersiz olduğunu gösterir.

ASTIM TANISI NASIL KONULUR?

Astım belirtilerinde sorun bunların birçok diğer akciğer ya da kalp hastalıklarında da görülebilmesidir. Dolayısıyla doktorun tanıya ulaşabilmesi için dikkatli bir öykü alarak hangi belirtilerin bulunduğunu, hangi durumlarda ortaya çıktığını, ne kadar sürdüğünü, hangi şiddette olduğunu ve bu belirtilerin dikkat çekici bir dağılım kalıbı gösterip göstermediğini araştırması zorunludur.

Her muayenede göğsün dinlenmesi gerekir, ama astımda göğsü dinlemek genellikle doktora pek yardımcı olmaz. Hışıltı olmaması tanının astım olmadığını GÖSTERMEZ!
Öte yandan, her hışıltı da astım değildir; astım tanısı koymak bazen hayli güçtür.

ASTIM BELİRTİLERİNİN GÖRÜLDÜĞÜ DİĞER HASTALIKLAR
Astım belirtileri başka bazı solunum yolu bozukluklarında ve bazı kalp sorunlarında da görülebilir. Bu tabloda belirtilerin hangi hastalıklarda ve ne kadar yaygın olduğu gösteriliyor.
 
Tanı Hışıltı Nefes darlığı Öksürük Göğüste sıkışma
Astım ●●● ●●●● ●●● ●●●
Kronik bronşit ●●● ●●● ●●● ●●
Amfizem ●● ●●● ●●●
Bronşiyektazi ●● ●● ●●●● ●●
Anjina ●● ●●●●
Kalp yetersizliği ●● ●●●● ●● ●●


SOLUNUM TESTLERİ
Gerçi astım tanısı tek başına öyküyle de konulabilir, ama genellikle basit bazı yardımcı testlerden de yararlanılır. Kalple ilgili yakınmaların yaygın olduğu yaşlı hastalarda kalp elektrosu (elektrokardiyografi: EKG) çekilmesi yararlı olabilir, ama astım incelemesinde esas olarak solunum testlerine başvurulur.

Astım tanısında iki tip test kullanılır: doruk akım testi ve spirometri. Bunların ikisinde de hava yolunun ne kadar dar olduğu ölçülür, çünkü hava yolu ne kadar darsa o kadar az hava geçecek ve elde edilen değerler o ölçüde düşük olacaktır.

PEFMETRE NASIL KULLANILIR?
Pefmetreyi doğru olarak nasıl kullanacağınızı doktorunuz ya da astım hemşireniz gösterecektir. Burada yalnızca bir hatırlatma yapıyoruz.
  1. Mümkünse ayakta durun.
  2. İbreyi sıfıra getirin.
  3. Derin bir nefes alın ve pefmetreyi ağzınıza yerleştirin (yatay olarak) ve dudaklarınızı kapatın.
  4. Aniden ve güçlü bir biçimde üfleyin.
  5. İbrenin gösterdiği rakama bakın.
  6. İbreyi yeniden sıfıra getirin.
  7. İki kez yineleyin ve üç ölçüm alın.
  8. Üç ölçümden en iyisini kaydedin.

Kuşkunuz varsa doktora danışın


Mini-Wright
pefmetre örneği


 

Doruk akım ölçer (pefmetre)
Pefmetre küçük, ucuz ve yararlı bir alettir ve nefesin en fazla ne kadar hızlı verilebildiğini (doruk akım) ölçerek hava yolu darlığı konusunda bir fikir verir. Genellikle doktorların hastane dışında yapacağı tek değerlendirme budur. Bununla birlikte bunlardan birini kullanarak günde iki, üç ya da dört kez kendi nefes verme hızınızı ölçerek, gün içinde değerlerin nasıl değiştiğini görebilirsiniz. Normalde bir kişinin doruk akım değerleri gün içinde ya da hafta içinde değişkenlik göstermez, oysa astımlı hastada düzenli ya da aralıklı olarak değişkenlik görülür.

Sık görülen bir kalıp, değerlerin sabahları düşmesi, uykudan uyanıldığı sırada en düşük olmasıdır. Bazen doruk akımdaki düşüş aralıklıdır ve sıklıkla kedi tüyü gibi bilinen bir tetikleyicinin bunda rolü vardır. Yalnızca aralıklı belirtileriniz varsa, doruk akımının bu şekilde ölçülmesi özellikle yararlıdır.

Nefes verme hızının her gün ölçülmesi, astımın şiddetlenmesini haber veren bir "erken uyarı sistemi" rolü oynayarak tedavi planlarında son derece yararlı olabilir.

Doruk akım ölçüm aleti (pefmetre)
 


Spirometri

Bu yöntem esas olarak göğüs hastalıkları kliniklerinde ve hastanelerde kullanılır. Yalnızca nefes verme hızını ölçmekle kalmaz, her nefeste verilen hava miktarını da ölçer. Spirometri pefmetre ölçümlerinden daha fazla bilgi sağlar. Evde kullanılan küçük spirometreler dünyada giderek yaygınlaşıyor.


Aralıklı değişkenliği gösteren bir pefmetre (doruk akım) çizelgesi


Sık karşılaşılan “sabah düşüklüğü”nün görüldüğü doruk akım çizelgesi

"Geri dönüşlülük" testleri
Bazen bu solunum testleri hava yolunu açan bir bronş genişletici ilaç almadan önce ve sonra da yapılır. Bronş genişletici ilaçtan sonra %15 ya da daha fazla artış kaydedilirse, hava yolundaki daralmanın geri dönüşlü olduğu söylenir ve bu astım tanısını doğrular. Astımlı hastalarda bile her testte geri dönüşlülük saptanmaz, ama astımdan kuşkulanılan kişilerde bu son derece yararlı bir tanı testidir.

Diğer solunum testleri
Tanı konulmakta güçlük çekilirse, bir solunum testleri laboratuarına gönderilebilirsiniz; bu testler daha karmaşıktır.

 

 

ÖNEMLİ NOKTALAR
  • Astımda dört temel belirti hışıltı, nefes darlığı, öksürük ve göğüste sıkışma ya da baskı hissidir.
  • Gece astımla uyanmak astım tedavisinin yetersiz olduğunu gösterir.
  • İkiden fazla inatçı öksürük atağı geçiren kişilerde astım üzerinde durulmalıdır.
  • Hışıltı mutlaka astım anlamına gelmez ve astımda mutlaka hışıltı olmaz.
  • Çoğu zaman tanıyı doğrulamak için solunum testleri yapılır.


www.saglikpark.com
sitesinden 28.03.2024 14:51:38 tarihinde yazdırılmıştır.