Spor sakatlanmaları iki sınıfa ayrılır: Yumuşak doku sakatlanmaları (kemik dışında her şey). Kemik sakatlanması; kemik ya kırılmıştır ya da normal duruşu bozulmuştur (çıkma).
TEMEL İLKELER
Spor sakatlanmaları iki sınıfa ayrılır:
• Yumuşak doku sakatlanmaları (kemik dışında her şey)
• Kemik sakatlanması; kemik ya kırılmıştır ya da normal duruşu bozulmuştur (çıkma).
Kemiklerin ve yumuşak dokuların (cilt, kaslar, kirişler, kıkırdak ve bağlar) nasıl sakatlandığını öğrenmek için önce bu yapıların birbirleriyle anatomik olarak nasıl bir ilişki içinde olduğunu bilmelisiniz. Bunu yapmanın en kolay yolu pek çok spor sakatlanmasının meydana geldiği tipik bir eklemi incelemektir. Eklemler yaralanmalara karşı hassastır çünkü hareket etmeyi kolaylaştırmak için esnek oluşları, kolayca incinmelerini ve burkulmalarını da sağlar.
Pek çok faaliyette ağırlığın ve/veya tekrarlayan hareketlerin yarattığı zorlanmanın büyük kısmı eklemlere biner (örneğin, kayak sırasında dizler).
Her eklem farklıdır ama kemiklerin, kıkırdakların, kirişlerin ve diğerlerinin birbirleriyle bağlantılarını kuran ilkeler aynıdır.
Eklemler iki kemiğin birleştiği yerlerdir. Kemiklerin birbirlerine değen uçları kıkırdak yardımıyla korunur. Eklem, en içinde sinovya zarı denilen bir zarın bulunduğu bağ dokusundan oluşmuş bir kapsül tarafından çevrelenmiştir. Bu zar, kapsülün içindeki kemiklerin yüzeyini kayganlaştıran yapışkan bir sıvı (eklem sıvısı) salgılar.
Kaslar kemiklere kirişler aracılığıyla bağlıdır. Bağlar, bir kemiği diğerine bağlayan ve eklemleri sabit tutan destekleyici bantlardır. Bazı eklemlerde kese denilen ve ekleme daha fazla koruma sağlayan küçük yastıkçıklar vardır.
Çoğu spor sakatlanmalarında eklemler yaralanır. Eklemler iskeletin hareket etmesini sağlar ama aynı zamanda burkulmalara karşı da hassaslasır
Eklemler bundan daha karmaşıktır. Örneğin diz eklemi, aslında üç ayrı eklemin birleşmesinden oluşur ve buradaki kirişler, bağlar ve kıkırdaklar özeldir. Bütün sinovya eklemleri gibi diz kemiklerinin uçları beyaz, yumuşak, eklemle birleşen bir kıkırdakla çevrilidir. İkincisi, kemikler arasında şok etkisini azaltan bir çift menüsküs yastığı bulunduğu için diz daha değişiktir. Yırtılan ve bazen tedavi edilmesi ya da değiştirilmesi gerekenler işte bu kıkırdaklardır. Eklemler fonksiyonlarını yerine getirebilmek için esnek olmalıdır. Ancak esnek oluşları çok risk taşıdıkları anlamına da gelmektedir.
YUMUŞAK DOKU SAKATLANMALARI
Cilt
Ciltte kesikler veya yanıklar olabilir (sürtünme veya güneşin etkisiyle). Spor sahasında meydana gelen kesiklerin ve yaraların mikrop kapabileceğim aklınızdan çıkarmayarak sarmadan önce mutlaka yıkamalısınız. Tetanos aşınızı, süresi bitince tekrarlamayı da unutmamalısınız. Cildin altında bir kat yağ vardır ve eğer damarlar zedelenmişse kan, dokulara sızar ve yaralanmalarda meydana gelen morarma bu şekilde ortaya çıkar.
Cildiniz yaklaşık dört kilogram ağırlığı ve iki metrekareyi kaplayan yüzeyiyle en büyük organınızdır.
Şişme ve acı, vücudun yaralanmış bölgeyi hareketsiz hâle getirmek için kullandığı savunma mekanizmalarıdır. Doku zedelenmelerinde genellikle kan da akar ve yaralanma, dokuların sıvı üretmesine ve bu üretim de şişmeye yol açar. Yaralanma ve şişmiş doku o bölgede bulunan sinir uçlarını uyararak acıya neden olur. Ayrıca acı hissi yaralanmış bölgeyi sertleştirdiği için kullanmaktan kaçınmanızı da sağlar. Bunun sayesinde dokunun tamir edilmesi başlar ve sizin yaralı yere daha fazla zarar vermeniz engellenir.
Kanama ve doku sıvısı yaralı bölgenin ısınmasını sağlar ve kızartır-yani iltihaplanır. Yumuşak doku yaralanmalarının tedavisinin ilk amacı bu iltihaplanmayı azaltmak ve iyileşmenizi hızlandırmaktır.
Kaslar
Kas zedelenmeleri, hareket ettiğinizde hissettiğiniz ve zamanla geçen "sızlamadan" belli bir egzersizi veya hareketi her yapığınızda aşırı acı ve korkuya kadar pek çok semptoma neden olur. Gerginlik ve zorlanma hissi birkaç kas lifinin yırtıldığı anlamına gelmektedir. Yırtılma veya kopma daha ciddi bir durumdur ve tekme gibi şiddetli bir darbenin etkisiyle oluşmaktadır. Kanama, şişme ve sinirlerde meydana gelen baskıdan kaynaklanan "ölü bacak" durumu yaşanabilir. Eğer bunlar gibi belirtiler hissediyorsanız yaralanmanın meydana geldiği gün doktora gitmelisiniz.
Yaralanmış bölgenin üzerine buz torbası koymak ilk başta acıyı ve iltihaplanmayı azaltır, ardından üzerini bandajla sarmalı ve doktorunuza veya acil servise gitmelisiniz.
Kas yaralanmalarının ardından mikrop kapması az rastlanan bir durumdur ama kanama durmamışsa kasın içinde kist oluşabilir. Bunlara tıbbi müdahale gerekir. Daha sık rastlanan bir durum, lif dokusunun oluşması ve bunların esnekliğinin kas liflerinden daha düşük olması nedeniyle kasın kısalmasıdır. Bu yüzden kas zedelenmelerinin tedavisinin ardından kasların uzunluğunu ve esnekliğini geri kazanması için rehabilitasyon gereklidir.
Baldır kaslarında meydana gelen yaralanmaların özenle tedavi edilmesi gerekir yoksa bacağınızı uzun süre kullanamama veya ameliyat tehdidiyle karşılaşabilirsiniz. Baldır kasında meydana gelen bir yaralanmaya masaj yapmak tavsiye edilmez çünkü bazı durumlarda bu, içeride pıhtılaşan kanı artırır. Pıhtı, sertleşip kireçleşebilir hatta yumru oluşturabilir.
Kirişler, bağlar, kıkırdaklar ve keseler
Kirişler çok zorlandıkları zaman iltihaplanabilir. Kiriş şişer, kızarır, dokunmaya karşı hassaslaşır ve hareket ettirdiğiniz zaman acır. Bir tek hareketi veya faaliyeti sürekli ve yoğun olarak tekrarlıyorsanız kirişlerinizin iltihaplanma riski vardır. Koşucular Aşil kirişinde ve tenisçiler de bileklerinde bu sorunu yaşarlar. Tedavisi için dinlenme kadar kirişin hareket edişini değiştirmek de tavsiye edilir (Aşil kirişi için ayakkabınıza topuk yastığı koymak gibi). Acı çok şiddetliyse ağızdan alınan steroit olmayan ilaçlar da yararlı olabilir ve sorun giderilemiyorsa lokal anestezi yaptırabilir ya da kirişin etrafına kortizon iğnesi yaptırabilirsiniz. Kirişin sıkışmasını önlemek için ise ameliyat gerekebilir.
Kirişler kısmen veya tamamen yırtılmış da olabilir. Kısmi yırtılmalarda ciddi şekilde acı duyulur, eğer tamamen yırtılmışsa kirişin olduğu yerde bir boşluk hissedebilirsiniz.
Bağlar da gerilirse kısmen veya tamamen yırtılmalar meydana gelebilir.
Burkulma, bağlarda meydana gelen ufak yırtılmalara denir. Bu yaralanmalar eklemlerin bükülmesi veya burkulması sonucunda oluşur. Tamamen yırtılmalar aşırı acıya, şişmeye, zedelenmeye veya eklemin düzgün olmayan bir şekilde hareket etmesine neden olur.
Sürekli baskıya maruz kalması durumunda keseler iltihap kapabilir ve ciddi eklem yaralanmalarında kıkırdaklar da kopabilir. Orta menüsküs ve yan menüsküs - kaval kemiğinin (uzun bacak kemiği) üst ucundaki özel şekilli kıkırdak - diz kemiğinde bulunur ve dizin hızla burkulmasıyla yırtılabilir. Bu yaralanma futbolda çok sık görülür.
Küçük yaralanmalar dışındaki her durumda doktora gidin ama önce aşağıdaki ilkeleri uygulayın.
GÖVDE SAKATLANMALARI
Kemik kırılması ve eklemlerin çıkması potansiyel olarak tehlikelidir ve acil servisteki doktorlarca tedavi edilmelidir. Gövde yaralanmaları, pek çok yumuşak dokunun zedelenmesine, kanın kaslara dolmasına, şişmeye ve acı duyulmasına yol açar. fiok, acı ve kan kaybından başınız dönebilir ve hatta bayılabilirsiniz.
Bazı kırılmalarda kemiklerin uçları deriyi keser ama bazılarında da tek görebildiğiniz, cildin üzerinde küçük bir izdir. Bu durumda, iltihap kemiğe nüfuz edebilir bu bakımdan yarayı çok ciddiye almanız gereklidir.
Eklemler de çıkık ya da kırık olabilir. Eklem çıkması çok acı verir, eklem farklı görülür ve etkilenen kol veya bacak normal şekilde hareket ettiremediğiniz için havada asılı gibi durur. Bütün çıkma vakalarının hemen tedavi edilmesi gerekir çünkü ne kadar kısa sürede yerine konursa sonuç o kadar iyi olur.
Kemik Sakatlanmalarında İlk Yardım
Eğer kişi çok acı çekiyorsa onu rahatlatmanın en hızlı yolu kırığı tahtayla sarmaktır. Basit bir desteği de kullanabilirsiniz, kırık olmayan bacağı kırık olanla sarabilirsiniz veya yaralı bir parmağı yanındakiyle beraber sarabilirsiniz (arkadaşa bağlama). Kırık koldaysa askı kullanarak rahat edebilirsiniz. Böyle durumlarda yaralanan kişiye nasıl rahat ettiğini sorun ve organı o şekilde muhafaza etmeye çalışın. Daha sonra anestezi yapılabilir düşüncesiyle yaralının bir şey yiyip içmesine izin vermeyin.
Acil servise gidince yaranın röntgeni çekilecektir. Bazı kırıklar ameliyata gerek kalmadan sakinleştirici ve lokal anestezi kullanılarak tedavi edilebilir. Bazı kırıkların içten fixe edilmesi gerekebilir - yani iyileşme süresince kemikleri yerinde tutmak için metal levhalar ve vidalar kullanılır. Ameliyat edilmesi gerekir. Genel anestezi, hasta son içeceğini içtikten DÖRT ve son yemeğini yedikten ALTI saat sonrasına kadar yapılamaz çünkü anestezi altında kusmak ve öksürmek çok tehlikelidir.
Kas gücü - Bedenin duruşunu korur ve hareket etmeyi sağlar.
Birleştirilmiş kırıkların çoğunda organı hareketsiz hâle getirmek için alçı kullanılır. Alçıyı altı hafta kadar takabilirsiniz ama kullanma süresi kişiden kişiye değişir.
DERİ YARALARI VE SORUNLARI
Su toplaması
Bunlar ayağın ayakkabının içinde hareket etmesi gibi makaslama denilen hareketler sonucunda oluşur. O yüzden her zaman ayağınıza oturan ayakkabılar ve kalın çoraplar giymelisiniz. Mümkünse ayağa vazelin sürmek de sürtünmeyi önler. Eğer bir yeriniz su toplarsa steril edilmiş bir iğneyle delin ve yeni yaralar açılmasını engellemek için sarın.
Yıpranmalar
Çatlamış ve sıyrılmış deriyi kiri çıkarmak için su ve sabunla ya da antiseptikle yıkayın sonra steril bir bandajla sarın.
Kesilmeler ve Parçalanmalar
Kesik, cam kırığı veya bıçak gibi keskin bir cisimle oluşan yaradır. Parçalanma ise kör bir cismin neden olduğu yırtılmadır. Yarayı steril bir bandajla örtün ve kanamayı durdurmak için baskı uygulayın. Eğer ufak bir kesikse su ve sabunla yıkayabilirsiniz ama daha ciddi kesikler ve parçalanmalarla içinde yabancı madde kalan ya da kanaması durmayan yaraları bir doktora göstermeniz gereklidir.
Çürükler
Bunlar derinin altında meydana gelen kanamaların sonucudur ve çok ciddi olan çürüklere hematom adı verilir. Hematom, kanın bacak kası veya gözün etrafındaki yumuşak doku (kara göz) ya da incik kemiğinin üzerindeki derinin altı gibi bir bölgede toplanmasıdır. Kan toplanması eklemlerde ve göğüs, karın ya da kafatası boşluklarında da oluşabilir. Ufak çürükler buz uygulamanın dışında bir tedavi gerektirmez. Kan toplanması tıbbi tedavi gerektirebilir, bu yüzden acil servise gitmelisiniz. Kan toplanması genellikle büyük kas gruplarında, özellikle de bacak kaslarında oluşur. Bazen toplanan kan gerçekten çok fazla olabilir ve iyileşmesini hızlandırmak için steril ortamda içinin boşaltılması gerekebilir. Kan genellikle lokal anestezi kullanılarak büyük bir iğneyle şırıngaya çekilir.
Yanıklar
Motor sporları hariç yanıklar genelde ateş değil sürtünme kaynaklıdır. Güreşçiler ve judocularda da yanıklar (sıyrıklar) olabilmektedir ve çim yanığı genelde halı sahada oynamaktan kaynaklanmaktadır. Yanıklar vücudun bir parçasının diğer bir parçasına sürekli olarak sürtünmesi (örneğin koşucularda bacakların iç kısımları) veya giysilerin vücuda değmesi (örneğin kadın koşucularda göğüs uçları) sonucunda oluşur. Bu bölgeye vazelin sürmek sorunu önleyebilir.
Diğer yanıklar hemen suyla veya buz paketiyle soğutulmalıdır, genellikle başka bir tedavi gerekmez.
Mantar
Uzun zaman terlediğinizde oluşan nem, "atlet ayağı" veya "jokey kaşınması" gibi mantar enfeksiyonlarına neden olabilir. Toplu duşlar ve yüzme havuzları bu enfeksiyonlara yol açan organizmaların kolaylıkla büyüyebildiği yerlerdir. Enfeksiyonu önlemek için kişisel hijyen de önemlidir. Mantar enfeksiyonları, parmaklar ya da kasıkta rahatsız edici bir kaşıntıya yol açar. Enfeksiyonu yerle doğrudan temas ederek, duşlarda ve mikrobun bolca bulunduğu yerlerde bulunarak kapabilirsiniz. Hafta boyu aynı havluyu kullanmak veya başkalarıyla havluları paylaşmak da bir etmen olabilir.
Mümkünse, birinin her zaman yeni yıkanmış olması koşuluyla iki veya üç egzersiz setiniz olmalıdır. Eğer tek egzersiz setiniz varsa sık sık, haftada en az iki kere yıkayın ve kurutun. Eğer çocuklar ve gençlerle ilgileniyorsanız egzersiz giysilerinin ya da takım kıyafetlerinin düzenli bir şekilde makinede yıkanmasını sağlayın. Bu şekilde haftada en az bir kere temizlenirler. Temiz malzemelerin çok önemli olduğu da açıktır.
Atlet ayağının oluşmasını engellemek için ayaklarınızı en az günde bir kere ve her egzersizden sonra sıcak suda hızla yıkayın. Yumuşak bir şekilde kurutun ve çoraplarınızı giymeden önce biraz bekleyin. Çoraplarınızı da her gün değiştirmeniz gerekir. Ayaklarınız kuruyunca isterseniz talk pudrası sürebilirsiniz fakat bunun kurutmanın yerine geçemeyeceğini de bilmelisiniz, özellikle de parmak aralarını. Naylon çoraplar terlemeyi artırdığı için sentetik oranı düşük yün veya pamuklu çorapları tercih edin.
Atlet ayağı veya kasık mantarının tedavisi için eczaneden reçetesiz alabileceğiniz mantar önleyici ilaçlar kullanabilirsiniz. İki haftadan sonra durumunuzda bir düzelme olmazsa doktorunuzla görüşün. Enfeksiyonu başkalarına bulaştırmamak için duştan sonra üzerine basmak için yere bir havlu serin ve bu havluyu başka şeyler için kullanmayın.
Başkalarının bastığı yerlerde çıplak ayakla dolaşmayın. Mantarları kurutmak için ayrı bir havlu kullanın ve iç çamaşırınızı temiz ve yeni tutmaya özen gösterin.
Nasırlar ve Ayakkabı Vurması
Çıplak ayakla yüzme, karate veya judo gibi faaliyetler yapıyorsanız nasır oluşabilir. Nasır, ayağın tabanında oluşur ve bir kabarcık üzerinde yürüyormuşsunuz hissi verir. Doktor veya ayak bakım uzmanının tedavi etmesi gerekir.
Ayakkabı özellikle baskı noktalarında sürtünme yaparsa deri kabarır. Kabarmış yerlere lanolin sürdükten sonra törpüleyin.
YÜZ YARALARI
Psikolojik ve toplumsal varlığımız nasıl göründüğümüzle oldukça alakalı olduğu için yüzünüzdeki bir yara kendinizi çok kötü hissetmenize neden olabilir. Gözleriniz, kulaklarınız, burnunuz ve ağzınız gibi önemli bölgeleri yaralanmalara karşı çok dikkatle korumalısınız.
Karnabahar Kulak
Bu, boks ve güreş gibi dövüş sporlarında ve futbol gibi temas sporlarında yaygın olarak görülür. Kulak derisinin altındaki alanda kanamaya yol açan bir bölgeye alınan darbe sonucu ortaya çıkar. İlkyardım için bölgeye buz paketi koyun ama bunun gibi bütün yaralanmaların hemen bir doktora gösterilmesi gereklidir. Doktor toplanan kanı alacak ve bu bölgeye basınç uygulayarak veya uygun ilaçlar vererek kanın yeniden toplanmasını engelleyecektir.
Burun Kırılması
Burun genelde şiddetli bir darbenin ardından kırılır. Bazen burnun şekli bozulabilir. Genelde burun kıkırdakları kemikten ayrılırsa burnun şeklini bozar ama bazı durumlarda kemiğin kendisi de kırılmış olabilir. Deride de bir yırtılma veya şekilde gözle görülür bir bozulma varsa en kısa sürede hastaneye gitmelisiniz. Lokal anesteziyle burun eski şekline sokulabilir ve normal görüntüsüne kavuşabilir. Burun kırılmasının sürekli görüldüğü sporlarda bu yaralanmalar "boksör burnu" denilen şekli ortaya çıkarır.
Elmacık Kemiği Kırılması
Bu kemiği, kulağınızla burnunuz arasında kalan bölgede hissedebilirsiniz. Yüzünüzün orta kısmına dolgunluk sağlayan bu kemiktir. Kırıldığı vakit yüzünüzün o kısmı düzleşmiş görünür ve gözünüzün beyaz kısmında da kan görülebilir. Ağzınızı açamadığınız için dişleriniz arasından konuşmak zorunda kalabilirsiniz. fiekil bozukluğunu gidermek için ameliyat gereklidir. Bu yüzden acil servise en kısa sürede gitmelisiniz.
Çene Kırılmaları
Çene kırılmasının belirtisi çenenin ağrıması, konuşma veya dişlerinizi sıkma zorluğu ve ağzınıza kan gelmesidir. Bütün çene kırılmalarında tıbbi müdahale gerektiği için hemen hastaneye gitmelisiniz. Tedavisi için çeneye "tel" takılması -yani ağız kapalıyken sahip olduğu şeklinin sabitlenmesi - gerekebilir. Temas ve dövüş sporlarında yaralanmaları önlemek için dişlik takabilirsiniz.
Diş Yaralanmaları
Risk taşıyan bütün spor dallarında uygun, size göre kask kullanarak bu yaralanmaları neredeyse %100 önleyebilirsiniz. Çocuklar büyüdükçe dişliklerinin de değiştirilmesini sağ-lamılısınız. Dişçinizden bu konuyla ilgili yardım alabilirsiniz.
Eğer diş, dişliğe takılı kalmışsa bastırarak normal haline döndürmeye çalışın. Eğer tamamen yerinden çıkmışsa yıkayın ve sahibinin ağzında dişetiyle dudak arasında kalacak şekilde yerine koyun. Bu yapıldıktan sonra yaralı kişi hemen bir dişçiye gitmelidir. Diş bir saat içinde yerine takılırsa kurtarılabilir.
BİLİNCİ TAMAMEN AÇIK OLMAYAN BİR KİŞİNİN AĞZINA KESİNLİKLE GEVŞEK DİŞ YERLEŞTİRMEYİN.
Göz Yaralanmaları
Göz yaralanmaları da çok yaygındır ve neredeyse %90'ı önlenebilir. Bu yaralanmaların yaklaşık üçte biri hastaneye yatacak kadar ciddi tedavi gerektirir. Maalesef bu yaralanmalar genelde 25 yaşın altında çoğunluğu çocuk yaşta erkekleri etkiler ve bu kişilerin yarısı ya görme yetilerini ya da odaklanma kabiliyetlerini tamamen kaybederler.
Gözler için risk taşıyan faaliyetler arasında, atılan cisimleri (top) ya da raket veya sopa içeren oyunlar; karate, boks gibi dövüş sporları ve futbol gibi temas sporları gelir.
En yaygın görülen ciddi yaralanma göze yumruk ya da topla atlan doğrudan darbeden kaynaklanır. Bu, göz yuvarlağını göz çukurunda sıkıştırır ve gözün her yerinde göz yuvarlağının yırtılması da dahil çok ciddi sorunlara yol açar. En kolay görülen belirtisi çürümenin sonucu olan kara gözdür ama bu tek başına tehlikeli değildir. Ancak gözün incelenmesini daha zor hâle getirebilir. Kornea çizilmiş, iris yırtılmış veya göz merceği kaymış olabilir.
Eğer çok canınız acıyor ve mideniz bulanıyorsa bu, (kanama sonucunda) gözün içindeki baskının arttığını gösterir ve acil olarak tıbbi yardım gerektirir.
Diğer yaralanmalar arasında gözkapağının yırtılması, korneanın çizilmesi ve göze kum ya da toz girmesi yer alır. Koruyucu gözlük takmak korneayı yüzme havuzunda klorla temas etmekten korur ve gözünüzü doğru şekilde korursanız kayakçılarda ve dağcılarda görülen kar körlüğü gibi ultraviyole ışınlarına çok fazla maruz kalmaktan kaynaklanan acımayı engelleyebilirsiniz.
Gözdeki bütün yaralanmalara hemen yerinde müdahale edilmesi gerekir. Acı, büzülme, görmede değişiklik veya göz bebeğinin şeklinde bozulma varsa hemen tıbbi yardım alınması gerekir. Korneanın çizilmesi veya göze toz kaçması gibi ufak sorunlar acil serviste çözülebilir ama daha ciddi sorunlarla göz cerrahının ilgilenmesi gerekir.
OMUZ, KOL VE EL SAKATLANMALARI
Omuz Çıkması
Eliniz uzanmış vaziyette üzerine düşerseniz omzunuz çıkabilir. Omzun şekli bozulur, omuz kare gibi kol da olduğundan uzun görünür. Yaralanmış kişi kolunu diğer eliyle destekler. Röntgen çekilirse teşhis konabilir ve aynı zamanda çıkmış noktanın etrafındaki kırıklar da fark edilebilir.
Tedavi:
• Çıkmanın giderilmesi (yerine takılması) hastanede yapılmalıdır. Sakinleştirici verilerek omuz yerine takılabilir ama çoğunlukla genel anestezi gerekir.
• Yumuşak dokuların iyileşmesi 2 ila 4 hafta sürebilir. Bundan sonra omuz egzersizleri yapılabilir ama tam olarak eski egzersizlere, özellikle de temas sporlarına başlanması 2 ila 3 ay sonraya ertelenmelidir.
İskelet, vücudun yumuşak dokularını korur ve onları destekler. Eklemler kemikleri birleştirir ve hareketi sağlar.
• Bazı durumlarda omuz çıkması ya da eklemin yerinden çıkabileceği duygusu tekrarlayan bir sorun haline gelebilir. Böyle hallerde kişinin spor hayatı tehlikeye düşebilir ve ortopedi cerrahına görünmesi gerekir. Eklem genel anestezi altında tedavi edilebilir.
Köprücük Kemiği Kırılması
Bu, yine eliniz uzanmış vaziyette üzerine düşerseniz meydana gelir ve özellikle genç insanlarda ve çocuklarda yaygın olarak görülür. Çoğunlukla gözle görülür bir hasar bırakır ve deri de yırtılır. Yaralı insan kolunu diğer eliyle destekler.
Tedavisi:
• Bu tür yaralanmaların hastanede çoğunlukla askı yardımıyla tedavi edilmesi gereklidir.
Omuz Ucu Eklem Yaralanması
Köprücük kemiği ve omuz arasında, omzun ucunda küçük bir eklem vardır. Temas sporlarında omzun veya uzanmış elin üstüne düşülürse bu eklem yaralanabilir. Hasar görmüş bölge hassaslaşır ve şişer. Bazen de köprücük kemiği ve omzun arasında bir çukur görülebilir.
Tedavisi:
• Yara acil serviste incelenmelidir. Genellikle kolu geniş bir askıya alırlar.
• Acısı dindiği vakit kol ve omuz çevrilerek hareket ettirilmelidir.
• Daha ciddi durumlarda eklemin vidayla tedavi edilmesi gereklidir ve bu vidalar altı hafta sonra çıkarılır.
Omzu Çeviren Kasın Yaralanması
Bu, omuzdaki eklem yuvarlağının etrafındaki yumuşak dokularda görülen bir dizi sorunu tanımlayan tıbbi bir terimdir. Kolu sürekli çevirmeyi gerektiren sporlar - yüzme, teniste servis atma, top yuvarlama gibi - omzun etrafındaki kirişlerin ve bağların tahriş olmasına ve iltihap kapmasına neden olur. Kolu çevirmek çok acı verir ve bu da spordaki performansınızı etkiler. Akut omuz iltihaplanması durumunda kolu gövdeden uzağa kaldırmaya çalıştığınızda, başlangıçta aşırı acı duyarsınız. Kolu çevirmek de acı verebilir. Kronik omuz iltihaplanmasından daha çok, hafta sonlarında egzersiz yapanlar etkilenir. Haftalar içinde acı artar. Omzun hassasiyeti geçebilir ama kolunuzu kıvırmakta hâlâ zorlanabilirsiniz.
Tedavisi:
• Orta şiddetli durumlarda kolu gevşek bir alçıya aldırıp bir iki gün dinlendirerek ve düzenli olarak iltihaplanmayı önleyen ilaçlar kullanırsanız yeterli olur.
• Daha şiddetli durumlarda omuz eklemine steroit karıştırılmış lokal anestezi yapılabilir.
• Orta şiddetli vakalar için acil servise gidebilirsiniz ancak daha ciddi durumlarda uzman doktorlara görünmelisiniz.
Tenis Dirseği
Dirseğin dış kesiminde özellikle raket tuttuğunuz zaman duyduğunuz ağrıya "tenis dirseği" denir. Dış dirseğinizin üstünde klan bölge de hassaslaşabilir. Bu, raketle oynan sporlarda sık görülen ve aşırı zorlamaktan kaynaklanan bir yaralanmadır ancak her türlü tekrarlanan hareket de buna neden olabilir.
Tedavisi:
• Buz paketi koyun ve bir iki gün dinlenin. Kolunuzu ağrıyacak bir şekilde hareket ettirmemeye özen gösterin.
• Kolunuzun üst tarafındaki kasları destekleyecek bir bandaj veya askı kullanın.
• Aspirin veya ibuprofen gibi basit ağrı kesiciler veya iltihaplanmayı önleyen ilaçlar alın.
• Birkaç gün sonra ağrı hâlâ geçmemişse doktora gidin. Lokal anestezi ve steroit iğnesi yaptırabilirsiniz.
Omzu çeviren kasın yaralanması: Omuz ekleminin etrafındaki yumuşak dokuda meydana gelen bir dizi sorunu tanımlamak için kullanılan tıbbi bir tanımdır.
Golfçu Dirseği
Bu, dirseğin iç kısmını etkiler ve o taraftaki bağların ve kasların çok güçlü bir şekilde çekilmesiyle ortaya çıkar. Golf ve tenis oyuncularında yaygın şekilde görülür.
Tedavisi:
• Tenis dirseğindeki gibidir.
Bileğin İncinmesi
Bu, bileğin tekrar tekrar hareket ettirilmesi veya alışkın olmadığı bir şekilde kullanılmasıyla ortaya çıkar ve teniste yaygın olarak görülür. Bileğin tersi ve başparmak ağrır ve kirişler hareket ettikçe çatırdıyormuş hissi verir.
Tedavisi:
Yumuşak doku yaralanmalarının tedavisinde uygulanan ilkeleri izleyin.
Yan etkilerine maruz kalmazsanız iltihaplanmayı önleyen ilaçlar da çoğu zaman etkilidir. Eklemi fixe etmek ağrıyı azaltabilir.
Ağrı verecek hareketleri yapmaktan kaçının.
Bileğinizi düşerek incitmişseniz küçük bilek kemiklerinde fark edilmesi zor kırıklar olmadığından emin olmak için mutlaka bir doktora görünmelisiniz. Eğer bu küçük bilek kemiği kırılmışsa bilek ve baş parmağın kökü arasındaki bölge hassaslaşır ve başparmak geriye doğru çekilirse ağrır. Bu kırıklar röntgenle görülür ve kolunuz 6 ila 12 hafta boyunca kalmak üzere alçıya alınır.
Dirsek ekleminden kesit.
Parmak ve Başparmak Sakatlanmaları
Parmaklarda incinme, kırılma ve çıkma sık sık görülür. Baş parmağın bitim noktasında bulunan bağların yırtılması veya incinmesi çok önelidir. Bu yaralanmalar çok ağrı verir.
Tedavisi:
• Baş parmağınızda meydana gelen yaralanmalar mutlaka hasta nede tedavi edilmelidir çünkü baş parmağınızı kullanamazsanız kavrayamazsınız. Parmakların incinmesi çok ağrı vermekle beraber hastanede tedavi edilmesi gerekmez.
• Futbol gibi temas sporlarında parmaklar çıkabilir. Eğer deri üzerinde bir hasar görülmüyorsa parmak ileri doğru çekilerek ve eklem yerine oturtularak düzeltilebilir. Bunu yalnızca bir defa deneyin ve amacınıza ulaşamazsanız yaralanmış kişiyi hastaneye götürün. Eğer bu yöntem işe yararsa ağrıyı azaltmak için yaralanmış parmağı yanındaki parmağa sarın (arkadaşa bağlama).
• Parmak kırılmalarının acil serviste tedavi edilmesi gerekir. Genellikle arkadaşa bağlayarak hareketsiz hâle getirmek işe yarar ama daha ciddi kırıklarda genel anestezi altında vida takılması gerekir.
KOL VE BACAKLARIN AŞAĞI KESİMLERİNDE MEYDANA GELEN SAKATLANMALAR
Kalçanın Çıtırdaması
Gerdirme egzersizlerini sıklıkla yaptığınız durumda bu başınıza gelebilir: Yani bacaklarınızı gerdirir ve kafanızı ileri doğru uzatırken. Ancak bu hareketleri yaparken ağrı hissetmeyebilirsiniz. Kalçanın çıtırdaması oldukça yaygın görülen bir durumdur ve gergin bir kas bağının veya kirişin kalça ekleminin dış kısmına kaymasıyla ortaya çıkar. Eğer ağrıyorsa bir doktora görünmelisiniz.
Yaklaştırıcı Kasın Yırtılmaları
Gerdirme egzersizleri yaparken veya futbolda şut atarken kalçanın iç kısmında kalan kaslar yırtılabilir. Bazen kas yırtılırken bir kemiğin parçasını da çekebilir. Bu tür yaralanmalar çok acı vericidir, özellikle de kasın gerdirildiği yerde ya da nerede hassaslaşmışsa.
Elde ve bilekte pek çok kemik vardır.
Tedavisi:
• Yumuşak doku zedelenmelerinin tedavisinde uygulanan ilkeleri uygulayın.
• İlk ağrı geçince gerdirme hareketleri yaparak kası yavaş yavaş kullanmaya çalışın ama kesinlikle zorlamayın.
• Ağrıyı geçirmek için hemen suda eriyen aspirin veya ibuprofen alın ve dört saat sonra bunu tekrarlayın.
Kasık Ağrısı
Bu tür yaralanmadan en fazla futbol, hentbol, buz hokeyi, kayak, atletizm ve at yarısıyla uğraşan kişiler etkilenir. Kasıkta görülen ağrının nedeni aşırı gerdirmeden kaynaklanan bir zedeleme veya kasıkta ya da karındaki kasların iltihaplanması olabilir. Bu bölgede kaslar çok karmaşık bir şekilde dağılmıştır ve pek çok kas aşırı kullanıldığı durumda ağrır. Kasık ağrısının bir nedeni de leğen kemiklerinin şeklinin düzgün olmayışı olabilir.
Kasığınızda ufak bir ağrı hissetmeye başlarsınız ve egzersiz yaptıktan sonra ağrı artar. Topa vururken zorlanabilirsiniz, örneğin öksürürken veya yataktan kalkarken acıyabilir.
Tedavisi:
• Dinlenme
• Suda çözülen aspirin gibi ağızdan alınan bir ağrı kesici kullanın.
• Birkaç gün sonra yavaş yavaş hareket ettirmeye başlayın.
• Fizyoterapi egzersizleri yapın.
• Eğer sorun çözülmezse karın boşluğunun alt duvarında bir yırtık ya da fıtık başlangıcı olabilir. Bu, ameliyat gerektirir.
Kalça Sakatlanmaları
Kalça kasları genellikle doğrudan alınan bir darbe sonucu yaralanabilir. Başlangıçta çok keskin bir acı ve ardından derin bir ağrı hisseder hatta bazen şiştiğini bile görebilirsiniz.
Tedavisi:
• Yumuşak dokuların tedavisinde uygulanan ilkeleri izleyin ve gerekirse şişin inmesi için bir iki gün yatakta istirahat edin.
• Kalçada meydana gelen bir zedelenmeye kesinlikle masaj yapmayın çünkü bu daha ciddi sonuçlara (kemiğin şeklinin bozulması gibi) neden olabilir ve iyileşmeyi geciktirebilir.
• Yaralanmadan sonraki bir iki gün boyunca başka bir sorun çıkmasını önlemek için faaliyetlerinizi en aza indirin.
• 24 saat içinde şiş inmemişse ve acınız geçmiyorsa acil servise gidin.
Kasların Gerilmesi ve Yırtılması
Buna genellikle doğrudan alınan şiddetli bir darbe neden olur: "Ölü bacak" hissi duyabilir, yaralanan bölgeniz hassaslaşabilir ve bazen kasınızda sanki bir boşluk varmış duygusuna da kapılabilirsiniz. Kası germeye çalıştığınız zaman acır. Kalçanızda veya karın boşluğundaki bir veya birkaç kası çok zorlamışsanız yine aynı şekilde belirli hareketler yaparken ağrı duyabilirsiniz.
Gerilen kaslar kasık bölgesinde (uzun yaklaştırıcı kas), kalçanın iç kısmı (kalça kası), kalçanın ön kısmı (dörtbaşlı kas) ve kalçanın üst veya alt kesiminde ağrıya neden olur.
Tedavisi:
• Yumuşak dokuların tedavisinde uygulanan ilkeleri izleyin.
• Ağızdan alınan basit ilaçlar alın.
• Ağrı geçince yavaş yavaş egzersiz yapmaya başlayın.
• İki, üç gün sonra belirtiler son bulmamışsa bir doktora gidin. Hasarlı doku normal kaslar kadar esnek yapıda olmadığı için kaslarınız tekrar tekrar gerilebilir. Bütün kas yaralanmalarında yeterince dinlenmek ve egzersiz yapmaya zamanla başlamak çok önemlidir çünkü egzersiz yapmaya hızla başlarsanız rahatsızlığınız tekrarlayabilir.
Aşırı egzersiz yapmamaya dikkat edin ve sorununuz ciddiyse faaliyetlerinizi aynı kas üzerine çok fazla yük binmemesini sağlayacak şekilde değiştirmeniz gerekebilir.
Diz Koşucu Dizi
Bu, diz kapağının sürekli olarak uyluk kemiğinin alt ucuna sürtünmesi sonucunda bu bölgede ortaya çıkan ağrıdır. Artroskopla (genel anestezi altında yerleştirilen küçük bir görme aracı) incelendiğinde diz kapağı kıkırdağının şeklinin bozulduğu görülebilir ama şekli bozulmamışsa bile şiddetli bir ağrı hissedebilirsiniz. Kadınlar bu soruna karşı erkeklerden daha hassastır. Bunun nedeninin diz ekleminin ve dörtbaşlı kasın yerinin yanlış olması ya da bacağın hareket ediş tarzında yalnızca egzersiz yapıldığında fark edilebilen bir bozukluk olduğu düşünülmektedir.
Egzersizden sonra ve/veya uzun süre oturduktan sonra diz kapağının arkasında ağrı ve çıtırdama hissedebilirsiniz. Merdiven inerken de ağrı duyarsınız ve diziniz biraz da şişebilir.
Kalça eklemi bilye ve yuvasından oluşan bir eklemdir. Uyluk başı güçlü kirişler sayesine hokka çukurunda durur.
Tedavisi:
• Yumuşak doku yaralanmalarında uygulanan ilkeleri izleyin.
• Baldır kaslarınızı güçlendirin: Dizlerinizi doksan derece kırın ve sonra bacağınızı düzleştirin. Daha ağır egzersizler için ayağınıza ufak bir ağırlık bağlayabilirsiniz.
• Kaslarınızı güçlendirmek için dengeli bir egzersiz programına başlayın.
• Diziniz kırık vaziyette uzun süre oturmaktan kaçının, dizinizi hareket ettirin.
• Bunların hiçbiri yararlı olmazsa bir uzmana görünün. Sonuç olarak ameliyat da olabilirsiniz.
Artroskopi teleskopa benzer bir cihazla dizi incelerken dizin ameliyat edilmesidir. Diğer ameliyat türleri diz kapağını açığa çıkararak altındaki yüzeyi yumuşatmayı veya diz kapağını bir daha uyluk kemiğinin alt ucuna sürtemeyecek şekilde düzeltmeyi amaçlar.
Artroskopinin cazip tarafı ameliyat sonrasında normal faaliyetlerinize daha çabuk dönebilmenizdir. Diz Bağı Sakatlanmaları Dizde, ikisi eklemin içinde (çapraz bağlar) ikisi de dizin iki tarafında olmak üzere (paralel bağlar) dört tane bağ vardır. Çoğu yaralanma kıvırma hareketlerinin (futbolda top atarken) veya doğrudan alınan bir darbenin sonucunda ortaya çıkar. Ufak burkulmalar diz ekleminin içinde veya dışında hassaslık duygusuna yol açabilir. Daha büyük yaralanmalarda diz yanlış şekilde "eğilir." Garip olan şey, bağların tamamen yırtılmasının kısmi yırtılmalara göre daha az acı vermesidir. Yürür veya koşarken özellikle de yön değiştirirken dizinizde rahatsızlık hissedebilirsiniz.
Tedavisi:
• İlk yardım olarak yumuşak doku yaralanmalarında uygulanan ilkeleri izleyin.
• Mümkünse dizinizi bir uzmana gösterin çünkü eklemde toplanan kanı aldırmak ya da bağları tedavi ettirmek için ameliyat gerekebilir.
• Ameliyattan sonra diz dört ila altı hafta süresince alçıda tutulacaktır ve bundan sonra, arasında hızlı koşma hareketlerinin de bulunduğu egzersiz programına başlayabilirsiniz.
Kıkırdak Yırtılması (Menüsküs Zedelenmesi)
Menüsküs kıkırdakları, diz ekleminin kalça kemiği ve kaval kemiği yüzleri arasında kalan iki adet C-şeklinde tampondur. Kaval kemiğinin üst ucuna bağlı bulunur ve şok giderici ve eklem sıvısını yayıcı bir görev yaptıkları düşünülür. Yırtıldıkları zaman eklemin içinde gevşer ve hareketlerini zorlaştırır.
Uyluk bölgesindeki kaslar.
Menüsküs zedelenmelerinin %70'inin sorumlusu futboldur. Diz aniden ayrılır veya kilitlenir ve hızla düzeltilemez.
Tedavisi:
• İlk olarak yumuşak doku yaralanmalarında uygulanan ilkeleri izlemelisiniz.
• Diziniz kilitlenir, şişer, sürekli olarak ağrır ya da ayrılırsa tıbbi yardıma gereksiniminiz vardır. Artroskopi yapılır ve yırtık kıkırdak ya tedavi edilir ya da yırtık çok büyükse kısmen veya tamamen alınır.
• Suni kıkırdak kullanılmamaktadır.
BACAĞIN ALT TARAFINDA MEYDANA GELEN SAKATLANMALAR
Bacağın alt tarafındaki iki kemikten biri, vücut ağırlığını taşıyan kaval kemiği ve bu bölgedeki üç kas grubunun bağlı olduğu destek veren kemik yani kamış kemiğidir. Baldırdaki iki kas, topuktaki Aşil kirişine eklenen bir kiriş oluşturur. Bu kaslar hızla koşma ve zıplama gibi hareketler için gerekli itici gücü sağlar.
Bacağın ön kısmında bileği yukarı doğru çeken başka bir grup kas vardır - ayağınızı yukarı aşağı hareket ettirirken gerildiklerini ve gevşediklerini hissedebilirsiniz. Bu kasların hep beraber çalışması sonucu ayağınızı dışarı veya içeri doğru çevirebilirsiniz.
Baskı Kırılmaları (Stres Kırığı)
Bunlar aşın zorlama sonucu meydana gelir. Baskı kırılması, ayağı tekrar tekrar yere vurma sonucunda kemiğin çatlamasıdır ve futbol ve uzun mesafe koşu da dahil pek çok spor dalında ortaya çıkabilir (Genellikle bacağın alt kısmında görülür ama omurgada ve hatta bir golfçunun kaburgasında bile ortaya çıkmıştır!). Klasik belirtisi, hareket ettirilince ağrı duyulması ve kırığın üzerindeki bölgenin hassaslaşmasıdır.
Baskı kırığı, iki veya üç hafta sonra kemiğin iyileşme belirtileri görülmeye başlanınca röntgenle ya da daha erken aşamada kemik taraması yoluyla saptanabilir.
Tedavisi:
• Kırık, ağırlık taşıyan kemikteyse dinlenmek şarttır, yoksa altı ila sekiz hafta boyunca faaliyetlerinizi azaltmanız iyileşmenizi sağlayacaktır.
• Yeniden egzersiz yapmaya başlamadan önce en az dört hafta daha bekleyin ve egzersiz ağrı verirse yine yavaşlayın.
Baldır Ön Kısım Ağrısı
Bu durum genelde kirişlerin ve kaval kemiğine bağlı olan kasların iltihap kapmasına neden olan tekrar tekrar yapılan hareketlerin bir sonucudur. Ancak bu belirtilerin nedeni baskı kırılması ya da kasın şişmesi olabilir. Bacağınızın ön alt kısmında, bileğe kadar giden kaval kemiğinin genelde orta altında ağrı hissedersiniz. Zamanla artar ve sonunda koşarken, koştuktan sonra ve hatta yürürken bile ağrır.
Baldırınız da gerginleşebilir ve zaman zaman ayağınıza kramp girebilir ya da ayağınız uyuşabilir. Spor yapmaya yeni başlayanlar ya da fiziksel durumu zayıf olanlar özellikle tehdit altındadırlar.
Tedavisi:
• Yumuşak doku yaralanmalarının tedavisinde uygulanan ilkeleri izleyin.
• Egzersiz programınızı hafifletin.
• Çim gibi yumuşak bir yüzeyde egzersiz yapın.
• Kaliteli, koruyucu ayakkabı giyin.
• Koşu tarzınızın yanlış olduğundan şüpheleniyorsanız uzmanına danışın.
• Bütün bu önlemler işe yaramazsa tıbbi yardım alın.
Kaval Kemiği Kompartman Sendromu
Alt bacağın ön tarafındaki kasları etkileyen ağrılı bir durumdur. Bu kaslar kaval ve kamış (tibia ve fibula) kemikleri arasında yayılır ve fasya olarak adlandırılan sert fibröz bir doku tarafından kuvvetle sarılmıştır. Bazen yorucu bir faaliyetin ardından ya da doğrudan alınan bir darbe sonucu bacağınızın bu kesimi şişer ve kendine kan taşıyan atardamarı sıkıştırır. Belirtileri arasında, bacağınızın ön tarafında aşırı ağrı ve bazı durumlarda ilk ve ikinci parmak arasında uyuşma bulunur.
Tedavisi:
• Egzersizi bırakın.
• Bacağınızı havaya kaldırın ve yumuşak doku yaralanmalarında uygulanan ilkeleri izleyin.
• Doktora gidin çünkü bacağınızdaki baskıyı ortadan kaldırmak için ameliyat gerekebilir.
• Bu durum antrenmansız insanlarda daha ağır şekilde görünür. Bunun acilen tedavi edilmesi gerekmez ve genelde ağrıyı geçirmek için egzersiz programınızı değiştirmek işe yarar ama yaramazsa ameliyat gerekebilir.
Aşil Kirişi
Aşil kirişi çok koşu yapan birinci sınıf atletler ve orta ve ileri yaştaki insanların hassas olduğu bir noktadır. Bu bölgede en fazla görülen sorunlar yırtılma ve iltihaplanmadır.
• Aşil kirişi yırtılması: İleri yaşta (orta yaş ve üstü) egzersiz yapan kişiler en hassas gruptadırlar ancak genç insanlar da özellikle kirişe doğrudan gelen bir darbe sonucu bundan etkilenebilirler. Kiriş ağrı yapar ve ayakta durmakta zorlanabilirsiniz. Dikkatle incelerseniz kirişte birboşluk hissedebilirsiniz.
Tedavisi:
• Tedavinin hastanede yapılması gereklidir. Ameliyat da olabilirsiniz ve ameliyat gerekiyorsa en kısa sürede yapılmalıdır. Ardından yaklaşık altı hafta boyunca bacağınız alçıda kalır.
• Başka bir yöntem de bacağınızı daha uzun süre (sekiz hafta) alçıda tutmak ve ardından rehabilitasyona başlamaktır.
• Yara iyileşirken kirişin üzerinde baskı oluşturmamak için topuğunuz havada yürümelisiniz ve baldır kaslarınızı germek ve güçlendirmek için egzersiz yapmalısınız.
• Hangi tür tedaviyi uyguluyor olursanız olun altı ila on iki ay sonra sonuç aynı olacaktır. Kiriş eskisi kadar güçlenir ve bacağınızı da normal şekilde kullanmaya başlarsınız. Çalışırken Aşil kirişini ciddi şekilde yırtan bir karateci, buna rağmen dünya
karate şampiyonu olmuştur.
Kirişin iltihaplanması
Bu, Aşil kirişinin etrafının iltihap kapmasıdır. Genelde ufak bir ağrıyla başlar ve kiriş şişip dokunmaya karşı hassaslaşıncaya kadar ağrı giderek artar. Ayağınızı aşağı yukarı hareket ettirirken çıtırdadığını da hissedersiniz.
Tedavisi:
• Yumuşak doku yaralanmalarında uygulanan ilkeleri izledikten sonra dinlenmek şarttır.
• Ayakkabınızın içine topuğunuzu bir, iki santimetre yükseltecek bir topuk yastığı koymak ağrınızı azaltabilir.
• Fizyoterapi gerekebilir.
• İltihaplanmayı önleyen ilaçlar yararlı olabilir.
• Kronik durumlarda ameliyat gereklidir.
• Belirtiler azaldığında kirişi zorlamaktan kaçınmalısınız. Sert yüzeyler yerine çimde yürüyün veya koşun, yokuş çıkmaktan
kaçının ve topuğunuzu yükselten malzemeyi kullanmaya devam edin.
Baldırın İncinmesi
Bunun nedeni aşırı zorlama ya da doğrudan gelen bir darbe olabilir ama ileri yaştaki insanlarda belirli bir sebep olmadan da görülür. Baldırınız ağrır, şişer ve kasınızda bir boşluk bile hissedebilirsiniz.
Tedavisi:
• Derhal yumuşak dokuların yaralanmasında uygulanan ilkeleri izleyin ve buna 48 saat boyunca devam edin.
• 48 saatten sonra ağrının izin verdiği ölçüde yavaş yavaş germe hareketleri yapın.
• Kasınızda bir boşluk hissediyorsanız doktorunuza danışın.
Kramp
Kramp en fazla bacaklarda görülür ama herhangi bir kas grubunuza da kramp girebilir. Kramp bir kasın ya da kas grubunun aşırı derecede kasılmasından dolayı ortaya çıkan ağrı verici ve geçmek bilmeyen spazmdır. Bu kasılmanın nedeni bazen susuz kalmanız veya üşümeniz olabilir. Krampın esas nedeni tam olarak anlaşılamamakla beraber kasın içinde atık maddelerin birikmesiyle alakalı olduğu düşünülmektedir. Acı vermesi bir yana, kas çok sert bir şekilde büzülür.
Tedavisi:
• Yapmakta olduğunuz faaliyeti hemen durdurun.
• Kramp baldırınıza girmişse ayağınızın tabanını havaya doğru kaldırırken bacağınızı düzleştirmek suretiyle kası yavaşça esnetin. Bu genellikle kasın gevşemesini sağlar.
• Kramp giren kas, gevşedikten sonra dinlenmeniz gerekmektedir.
Diz ekleminin ön kesiti.
AYAK SORUNLARI VE YARALANMALARI
Su Toplaması
Kötü ayakkabı veya buruşuk çorap giyerseniz bunlar makas etkisi yapar ve ayağınızın su toplamasına neden olur.
Tedavisi:
• Kabarcığı steril bir iğneyle delin.
• Suyu çekin.
• Yarayı korumak ve egzersiz yapmaya devam edebilmek için kabarcığın üzerine yara bandı yapıştırın.
Yürüyüş Parmağı
Bu, uzun mesafe koşu yapan kişilerde görülür ve çok acı verir. Başparmağın tırnağının altının çürümesiyle ortaya çıkar ve egzersiz ayakkabılarının ayağa uygun olmamasının sonucudur.
Tedavisi:
• Doktora gidin. Muhtemelen tırnağı delip kanı çekecektir.
Topuk Dikeni
Topuğunuz ve ayağınızın kemer kısmı acır ve dokunmaya karşı hassas-laşır. Röntgen çektirirseniz gerilmiş bir yay gibi görünen topuk dikeni ya da polis topuğunu görebilirsiniz. Topuk dikeninin ne kadar ciddi bir durum olduğu tartışma konusudur. Nedeni, ayağın üst kısmının ağırlığı yeterince paylaşamaması ve aynı hareketlerin sürekli olarak yapılmasıdır (ritimle yürümek gibi). Bunların ikisi de uygun olmayan veya yetersiz ayakkabı kullanmayla alakalıdır.
Tedavisi: Ağrı çok şiddetli olduğu zaman:
• Yumuşak dokuların tedavisinde uygulanan ilkeleri izleyin.
• Sorunun nedenini arayarak ortadan kaldırın.
• Ayakkabınıza topuk yastığı koyun.
• Baldır kasları ve Aşil kirişini gerdirmek için germe egzersizleri yapın.
• Durumunuzda düzelme yoksa doktora gidin. Topuğa lokal anestezi yaparak steroit vermek iyi gelebilir.
| ÖNEMLİ NOKTALAR |
|
www.saglikpark.com sitesinden 25.04.2024 04:41:52 tarihinde yazdırılmıştır.