Çocuklarda baş ağrıları17.01.2008 11:03:03

Çocuklarda ve ergenlerde baş ağrısı sıktır. Bu yaş gruplarının yaklaşık %60’ında görülen baş ağrılarının pek azı kaygı vericidir

Çocuklarda ve ergenlerde baş ağrısı sıktır. Bu yaş gruplarının yaklaşık %60’ında görülen baş ağrılarının pek azı kaygı vericidir. Çoğunda öğünlerin atlanması, susuz kalma, yorgunluk ya da aşırı uyarılma gibi belirgin tetikleyici etmenler vardır ve genellikle bu tetikleyicilerden kaçınma ya da altta yatan nedeni tedavi etme gibi önlemlerle baş ağrılarını gidermek mümkündür.

Çocuklarda çoğu zaman gözden kaçırılan migren, baş ağrılarının %5-10’undan sorumludur ve ergenlik çağından sonra kız çocuklarda giderek artar. Çocuklarda migreni fark etmek şu nedenlerle önemlidir:

•   Migren okul çocuklarında önemli bir devamsızlık nedeni olabilir ve uzun dönemde eğitimi ve başarıyı olumsuz etkileyebilir.
•   Migren tedavi edilebilir ve önlenebilir.
•   Migren konusunda erken yaşta eğitilen çocuklar erişkinlik çağında bu yöntemleri başarıyla uygulamaya devam eder.
 
BU MİGREN Mİ?
Art arda bulantı ve kusmanın eşlik ettiği baş ağrısı atakları oluyorsa ve aradaki zamanda hiçbir belirti yoksa, bu migren olabilir. Bazı çocuklar baş ağrısının başlamasından birkaç saat önce solgunlaşır ve esnemeye başlar; diğer bazı çocuklar da enerjiyle dolup taşar. Az sayıda çocukta atak öncesinde görsel aura oluşur ve bu deneyimlerini sözlerden çok, çizimle daha iyi anlatabilirler. Genellikle atak kusma ya da uykuyla şaşırtıcı bir hızla yok olur.
Bu belirtiler erişkinlerdeki migrenle çok benzer olsa da, önemli bazı farklar da vardır:
•   Ataklar çocuklarda daha kısadır, bazen bir saatten kısa sürer.
•   Baş ağrısı genellikle bütün başı kapsar, tek taraflı değildir.
•   Baş ağrısı önemsiz bir belirti olabilir.
•   Bulantı, kusma ve karın ağrısı daha dikkat çekici belirtilerdir.

Atakların kalıbını belirlemek ve çocukların uyarı işaretlerini fark etmelerini sağlamak açısından bir günce tutmak yararlı olabilir.

Karın migreni
Karın migreninde genellikle baş ağrısı olmadığı için, çocuklar karın ağrısından söz eder. Atakların düzenli aralıklarla gerçekleştiği fark edilmezse, karın migreni kolayca mide ya da barsak bozulmasıyla karıştırılabilir ve çocuğun etkili biçimde tedavi edilmesi mümkün olmaz.

Bununla birlikte, karın ağrısı çocuklarda görülen başka birçok hastalığın belirtisi olabilir; bunlar arasında alıngan barsak sendromu (iritabl barsak sendromu), hatta çölyak hastalığı (gluten intoleransı) da vardır. Dolayısıyla, tekrarlayan karın ağrısı olan her çocuk belirtiler migren olarak nitelendirilmeden önce doktor tarafından muayene edilmelidir.
 
Döngüsel kusma sendromu
Döngüsel kusmalar (birbirini izleyen ve birkaç gün süren kusma atakları) bir çeşit karın migreni olabilir. Birbirini izleyen sürekli kusmalar çocukta çok su kaybına neden olabileceği için, bazen hastaneye yatırılarak kaybedilen suyun yerine konulması gerekli olabilir. Yine de, çoğu zaman bulantıya karşı ilaçlarla atakların şiddeti azalabilir.
 
OLASI NEDENLER
Erişkinlerde olduğu gibi, çocuklarda da migren tek bir etmenle değil, birden çok etmenin bir araya gelmesiyle tetiklenebilir ve aynı tetikleyiciler söz konusudur. Çocuklar genellikle tetikleyicilerin neler olduğunu bilir: bunlar çoğu zaman az uyumak, yorulmak, geç yemek ya da öğün atlamak, evi ve okulu ilgilendiren kaygılardır. Annebaba arasındaki anlaşmazlıklar ve çocuklara uygulanan şiddet de önemli tetikleyiciler olabilir ve kolayca gözden kaçabilir. Erişkinlerde olduğu gibi, tetikleyicilerin zaman içinde nasıl biriktiğini belirlemede günce tutmak çok yararlı olabilir. Çocuklar hangi durumlarda atak olasılığının arttığını öğrenerek, atakları erken tedavi etmeyi de başarabilir.

Çocuklarda, özellikle de ergenlik çağında hızlı büyüme sırasında başlıca migren tetikleyicisi yetersiz beslenme olabilir. Annebabalar çocuklarının düzgün bir kahvaltı yapması ve okula gittikleri günlerde yeterli yemek ve ara öğün yemeleri için ellerinden geleni yapmalıdır. Baş ağrısına kabızlığın yol açtığı sık sık gözden kaçırılır ve annebabaların çoğu çocuklarının barsak alışkanlıkları konusunda bilgi sahibi değildir. Kabızlığı gidermek için çocuğun (örneğin sebze ve meyvelerle) daha fazla lif ve sıvı almasını sağlamak genellikle yeterli olabilir, ama bazen hafif bir dışkı yumuşatıcı uygulamak da gerekebilir.
Belli besinleri tüketme ile migren başlangıcı arasında ilişki olduğu kesin olarak ve tekrar tekrar gösterilen az sayıda çocukta besin alerjisi ya da intoleransı tetikleyici olabilir. Bu gibi durumlarda çocuğun bir uzmana sevk edilmesinde yarar vardır. Bununla birlikte, çocukların çoğunda yiyecekleri, hatta çikolatayı sınırlandırmaya gerek yoktur. Çocuklar çoğu zaman çikolatayla karınlarını doyurup yemeklerini yemezler. Burada gerçek tetikleyici çikolata değil, alışılmış düzenin değiştirilmesi ve öğünün atlanmasıdır.

Spor, çocuklarda yaygın tetikleyicilerden biridir. Spordan önce ya da spor sırasında şekerli yiyecek ve içecekler ve spora ara verildiğinde bir ara öğün ve susuz kalmayı önlemek için bol sıvı almak yararlı olabilir. Erişkinlerde olduğu gibi, kafaya alınan hafif darbeler de migren atağını tetikleyebilir.

Seyahat ve araba tutması da migreni tetikleyebilir ve bu durum sık sık az miktarda bir şeyler atıştırarak, açık pencere önünde oturarak ve düzenli aralıklarla mola vererek giderilebilir.
 
BELİRTİLERİ TEDAVİ ETME
Atak sırasında çoğunun yatmak zorunda kalmasına ya da ağrıdan ağlayacak kadar şiddetli ataklar geçirmesine karşın, çocuklarda migren tedavisi genellikle yeterli değildir.

Hafif belirtiler, genellikle sessiz ve karanlık bir odada dinlenmek, sıcak ya da soğuk su torbası koymak (çocuk ağrının hangisiyle hafiflediğini söylüyorsa), hafif bir masaj gibi basit önlemlerle denetim altına alınabilir. Atak sırasında çocukların çoğu yatmak ister ve iyileşmeyi hızlandıracağı için uyuma teşvik edilmelidir.

İlaç tedavisi basit olmalıdır. Atağın başlarında alınırsa, basit ağrı kesiciler pekâlâ yeterli olabilir. Ağrı kesicinin çocuğun yaş grubuna uygun olması önemlidir. Büyük çocuklarda ve ergenlerde tatlı bir gazozlu içecekte eritilmiş, suda çözünen ağrı kesiciler daha kolay alınabilir ve daha etkili olabilir. İlacın mümkün olduğunca atağın erken bir evresinde ve yeterli dozda alınması önemlidir.

Parasetamol içeren ilaçların çocuklara uygun dozda fitilleri de vardır ve bunlar çocuklarda en uygun ağrı kesici olabilir. Çocuklara uygun dozda ibuprofen içeren ilaçlar da kullanılabilir. Çocuklarda aspirinin Reye sendromu adı verilen nadir bir karaciğer ve beyin hastalığıyla bağlantılı olduğu ileri sürüldüğü için, 12 yaşından küçük çocuklarda kullanılması önerilmiyor.

Gerekli durumlarda doktor ağrı kesicilerle birlikte, ağrı kesicilerin daha kolay emilmesini sağlayan ve bulantıyı denetim altına alan domperidon ya da metoklopramid gibi bir ilaç yazabilir. Çocuklarda ergotamin ya da triptanlar gibi özgül migren ilaçlarının kullanılması genellikle önerilmez.
 
ATAKLARIN ÖNLENMESİ
Çocuklarda migren tedavisinde esas olarak tetikleyici etmenlerin saptanması ve denetim altına alınması temel alınır. Biyoenerji ve gevşeme teknikleri gibi ilaçsız tedaviler de çok etkilidir.

Çocuklara her gün önleyici hap vermek nadiren gerekir. Bununla birlikte, atakların çok kısıtlayıcı olması ve belirtileri giderici ilaçlarla denetim altına alınamaması durumunda kısa bir tedavi kürü gerekli olabilir. Doktorların çocuklarda en çok tercih ettikleri önleyici ilaçlar propranolol ve pizotifendir ve bunlardan pizotifen tercih edilen ilaçtır. Siproheptadin de kullanılmış ve iyi sonuçlar alınmıştır.
 
OKULDA BAŞ AĞRISI
Çocuğunuzun atakları okulda da gelişebileceği için, migreni olduğunu okuluna söylemenizde yarar vardır. Yetkililere çocuğunuzun nasıl tedavi edileceğini açıklayan ve erken tedavinin önemini vurgulayan yazılı bir bilgi bırakabilirsiniz. Bununla birlikte, tedavi konusunda okulların farklı kuralları olabilir. Bazı okullarda öğretmenler ve/veya hemşireler ilaç vermeyi kabul eder. Diğer bazı okullarda atak gelişirse aileye telefon edilerek, gelip çocuğu almaları istenebilir.

Anne babaların ve çocukların çoğu önemli sınavlar sırasında migren atağı gelişmesinden kaygılanır. Bununla birlikte, genellikle migren stres sırasında değil, sonrasında gelişir. Gerçi çocuk migren nedeniyle sınava yeterince hazırlanamayabilir, ama sınav günü genellikle atak yoktur.

Sık gelişen migren atakları çocuğun sınavlara hazırlanmasını olumsuz etkiliyorsa ya da çocuk birkaç gün boyunca birbiri ardına çok sayıda uzun sınava girecekse düzenli beslenme, uykusuz kalmama, açık havaya çıkma ve egzersizlerle diğer tetikleyici etmenler önlenmelidir. Gerekli durumlarda, atağı önlemek için doktor kısa süre için propranolol gibi bir beta bloker uygulayabilir. Yan etkilerin çocuğun başarısını olumsuz etkilemediğinden emin olmak için, kullanılan bütün ilaçlar sınavlardan çok önce gerektiği gibi test edilmelidir.
 
ATAKLAR GEÇECEK Mİ?
Erkek çocuklarda buluğ çağındaki hızlı büyüme dönemi zor bir dönem olabilir, ama çoğunda migren atakları zamanla geçer. Buna karşılık, kız çocuklarda migren büyüdükçe artar ve menopoza doğru daha da kötüleşebilir. Neyse ki, her iki cinsiyette de ileri yaşlarda migren genellikle geçer.
 
DAHA CiDDi BiR SORUN VAR MI?
Yineleyen baş ağrılarının altında ciddi bir hastalık yatan çocuk sayısı pek azdır, ama kaygılanmanıza yol açan herhangi bir neden varsa, doktora başvurmalısınız. Özellikle şu durumlarda doktora başvurulmalıdır:
 
•   atak sıklığında ya da süresinde nedeni belirsiz bir artış,
•   okulda başarısızlığın başlaması,
•   kişilik değişiklikleri,
•   yetersiz büyüme ya da normal gelişim hedeflerine ulaşamama,
•   ateş,
•   sürekli ya da ilerleyici belirtiler,
•   yeni belirtiler.
 
TEDAVİ BAŞARISIZ OLURSA NE YAPMALI?
Çocuklarda sık sık migren atakları ya da baş ağrısı gelişiyor ve bunlar basit önlemlerle giderilemiyorsa, başka nedenler aramak önemlidir.

Çocuklarda depresyon genellikle fark edilmez; fiziksel bir nedeni olmaksızın kilo kaybeden, içine kapanan ve uykuları bozulan her çocukta bu da dikkate alınmalıdır. Okulda taciz edilme ya da duygusal sorunlar da altta yatan ve üzerinde durulması gereken etmenler olabilir.

Ağrı kesiciler gibi belirti giderici ilaçların, hatta parasetamolün aşırı kullanımına bağlı baş ağrıları çocuklarda da gelişebilir. Bunlardan kaçınmak için, belirti giderici ilaçlar düzenli olarak haftada iki ya da üç günden fazla kullanılmamalıdır. Böyle bir sorun varsa, genellikle ilaçların kesilmesiyle ortadan kalkar.
 
ÖNEMLİ NOKTALAR
  • Çocuklarda migren atakları çoğunlukla erişkinlerden daha kısa sürer ve bulantı ve kusma gibi karında hissedilen belirtiler genellikle baş ağrısından daha belirgindir.
  • Çocuklarda başta gelen migren tetikleyicisi yetersiz beslenme (öğün atlama, yeterince meyve ve sebze yememe) olabilir; olası diğer tetikleyiciler arasında yoğun spor, aşırı uyarılma, duygusal sorunlar, nadiren de besin alerjisi ya da intoleransı olabilir.
  • Çocuklarda migren ataklarının tedavisinde tercih edilen ilaç çocuklara uygun dozda hazırlanmış parasetamoldür.
  • Anne babaların çocuklarında migrene eğilim olduğunu okula bildirmeleri gerekir.


www.saglikpark.com
sitesinden 29.03.2024 13:54:55 tarihinde yazdırılmıştır.