Güneşten kaynaklanan rahatsızlıkların önlenmesi05.12.2008 19:13:04

Daha önce de bahsettiğimiz gibi, güneşteki UV ışınlarının en yoğun halde bulunduğu zamanlarda daha özenli davranmalıyız. En mantıklı yaklaşım, Akdenizlilerin veya Meksikalıların yaptığı gibi gün ortasında evde kalmak, dışarı çıkmanız gerekiyorsa gölgelerden gitmek, uygun giysiler giymek ve yüksek koruma faktörlü bir güneş kremi kullanmaktır. Diğer zamanlarda ise güneşin tadını istediğiniz gibi çıkarabilirsiniz.

Güneşten yararlanmanıza engel olduğu için bu gibi önlemler almaya isteksiz davranıyorsanız, gerekli önlemleri almadığınız takdirde cildinizin mutlaka yaşlanacağını yani kuruyacağını, kaşınacağını, lekeleneceğini, sertleşeceğini ve kırışacağını düşünmelisiniz. Ayrıca, kendinizi sizi ölüme kadar götürebilecek kadar ciddi bir cilt kanseri tehlikesine atacağınızı ve açık tenliyseniz hem kanserin hem de cilt yaşlanmasının çok büyük ihtimaller olduğunu hesaba katmalısınız. Bütün beyaz ciltler, aslında siyah veya daha az yaygın da olsa kahverengi olmadığı sürece, hiçbir cilt UV ışınlarıyla baş edecek donanıma sahip değildir. Dışarıda olmak için seçilecek en akıllıca zaman, güneşin gökyüzünde alçaldığı zamanlardır. Açık ve sıcak havalarda UVA ışınları mevcut olmakla beraber bu zamanlarda UVB ışınlarının yoğunluğu azalır ve bu da daha az zarar verir.

Yazın hava bulutlu ve serin bile olsa günün ortasında ya kapalı mekanlarda kalmalı ya da uygun şekilde giyinerek ve güneş kremi sürerek dışarı çıkmalısınız ama günün geri kalanında önlemleri daha gevşek tutabilirsiniz.

Ayrıca, Türkiye'de kapalı yerlerde çalışanlar yıl boyunca aldıkları bütün güneşi, iki haftalık tatilleri sırasında alırlar. Bu yüzden tatillerde daha fazla özen göstermelisiniz. Ancak bu tatilinizin tadını eskisi gibi çıkaramayacağınız anlamına gelmez, yalnızca bir iki önlem almalısınız!

GİYSİLER, MODA VE GÜNEŞTEN KORUNMA

1950'lere kadar şapka takmak oldukça yaygındı ve sahilde güneşlenenlere hemen hiç rastlanmazdı. Ancak son on, yirmi yılda modada ve davranışlarımızdaki değişmeler bizi, yazın güneşe daha fazla çıkar ve böylece risklere daha açık hâle getirdi.

Eğer yazın öğlende dışarı çıkmanız gerekiyorsa ve saç dökülmesi sorunu yaşıyorsanız şapka takmalısınız. fiapkanız tercihen geniş kenarlı olmalı ve hem kafa derinizi hem de yüzünüzü güneşin zararlı etkilerinden korumalıdır. Yine omuzlarınızı, sırtınızı ve kollarınızı korumak için yakası kapalı, bol, pamuklu giysiler ve bacaklarınızı korumak için de benzeri bir pantolon giymelisiniz. Yüzecekseniz, rüzgar sörfü yapacaksanız veya denize açılacaksanız en azından bir tişört giymelisiniz ama tişört ıslakken sizi koruyamaz. Bu gibi durumlarda yapılması daha uygun olan şey, yüksek koruma sağlayan özel tasarlanmış bir giysi giymektir. Hangi koruma faktörü taşıdıkları, giysilerin üzerinde yazar. Islak veya kuru aynı korumayı sağlayan bu giysileri, gençler ve çocuklar için spor malzemesi satan pek çok mağazada bulabilirsiniz.

GÜNEŞ KREMLERİ VE GÜNEŞTEN KORUNMA

 

Güneş kremleri, güneş yanığı riskini azaltmak için cilde sürülen losyonlar veya sıkılan spreyler halinde bulunur. Eğer doğru kullanılırsa cildin yaşlanmasını ve cilt kanserini de engelleyebilir. Güneş ışığını bloke eden kremler, güneş ışınlarını geri yansıtmak için çinko ve titanyum oksit içeren kalın beyaz kremlerdir ama bunlar UV ışınlarını az da olsa geçirir! Ancak bu ürünler yalnızca güneşe çıkmadan önce ve güneşte saat başı bolca sürülürse işe yarar. Eğer az miktarda ve günde bir defa sürülürse sizi korumaz. Güneş ışınlarına karşı kullanabileceğiniz üç tür koruyucu vardır: UV ışınlarını emen organik kimyasal maddeler içerenler, yukarıda anlatılan ışınları yansıtan maddeleri içerenler ve bu ikisinin bileşimi. Türkiye'de satılanların çoğu, hem UVB hem de daha az olmakla beraber UVA ışınlarına karşı koruma sağlamaktadır. Ancak bu iki koruma her zaman bir arada bulunmaz. Bu yüzden paketin üstünü iyice okumalısınız. UVB ışınlarına karşı korunma daha önemli olmakla beraber artık çift korumalı olan kremler daha çok tercih edilmektedir.

Şapka takarak ensenizi ve yüzünüzü UV ışınlarından büyük oranda koruyabilirsiniz.

Güneş kreminin paketinin üstündeki koruma faktörü (SPF) sayısı UVB ve UVA ışınlarına karşı hiç korumasız cilde kıyasla hangi seviyede koruma sağladığını göstermektedir. Bu değer, kremi sürdüğünüz zaman cildinizin gördüğü hasarın kaç defa azaldığını göstermektedir, yani sayı ne kadar yüksekse koruma da o kadar iyidir. UVA ışınlarına karşı korumanın tek başına ne kadar olduğu da yıldızlarla (*****) belirtilebilir. Yine, yıldız sayısı ne kadar yüksekse koruma o kadar iyidir. Ancak UVA ışınlarına karşı korumanın ölçüsünü tam olarak belirlemek çok zordur ve yıldızlar ancak kabaca bir fikir verir.

Güneş kremleri UV ışınlarını ciltten geri yansıtır.

GÜNEŞ KREMİNİZİ NASIL SEÇECEKSİNİZ?
Güneş kremi alacağınız zaman önce yüksek koruma faktörlü olmasına (soldaki sütun), sonra verebileceğiniz fiyata göre, diğer özelliklerine (sağdaki sütun) karar vermelisiniz.
Güneşe karşı koruma	Diğer özellikler
Yüksek koruma faktörü (15-25) (= güneş yanığına karşı iyi koruma) Çok yıldızlı (****) (= UVA ışınlarına karşı güçlü koruma)	Suya dayanıklı Ten renginize uyum Kullanım kolaylığı Güzel koku İçerdiği lanolin (bazı insan ların alerjisi vardır.) Nemli veya yapış yapış olmaması Güzel görünüm

Maalesef genelde koruma ne kadar iyiyse, cildiniz üzerinde bıraktığı iz de o kadar belirgin olmaktadır çünkü etkili formüllerin içerdiği maddeler kolayca emilmeyen ve geri yansıtılmayan türde olur. Kozmetik endüstrisindeki gelişmelerle beraber artık UVA ışınlarına karşı koruma sağlayan kremler de daha etkin hâle gelmektedir. Yüksek koruma faktörlü, UVA ışınlarını iyi bloke eden ve kozmetik bakımından uygun kalitede olan ürünler oldukça pahalı olabilir. Bu yüzden alacağınız ürünün gereksinimlerinizi karşılamasına öncelik vermelisiniz. İlk arayacağınız, yüksek koruma faktörü taşıması (15 -25), ikinci olarak arayacağınız da cildin yaşlanmasına karşı UVA ışınlarından etkin koruma sağlaması olmalıdır. Diğer türler daha önemsizdir.

CİLDİNİZE GÜNEŞİN VERDİĞİ ZARARI AZALTMAK

Yazın öğlen vakti açık havada fazla kalmayın. Bu zamanda dışarı çıkmak zorundaysanız uygun şekilde giyinerek cildinizi mümkün olduğunca kapatın. Yüksek koruma faktörlü (15-25) ve UVA ışınlarına karşı iyi koruyan (genelde * ile **** arası yıldızlarla ifade edilir) bir güneş kremini bolca sürün. Kremi saat başı, yüzdükten, terledikten veya egzersiz yaptıktan sonra tekrar sürün. Yazın yüzünüze ve ellerinize nemlendirici sürün ve düzenli olarak tazeleyin.

Katıksız güneş kremlerinin yanı sıra piyasada yılın her mevsiminde kullanabileceğiniz nemlendiricili ürünler vardır. Cilt değişerek, yanık olmanıza yetmeyecek kadar UVB ışınıyla bile cildinizi yaşlanmaya ve kansere açık hâle getirdiği için bu ürünler değerlidir yine de etkisini sürekli kılmak için kremi tazelemelisiniz.

Daha nadir görülen koruyucular arasında, ten renginizle karışan hafif renkli ürünlerden ilginç bir görüntü için pırıltılı ürünlere, suya dayanıklı ve hassas ciltli kişiler için alerji yapmayanlara kadar pek çok tür vardır. Size en uygun olanın hangisi olduğunu öğrenmek için eczacınıza danışabilirsiniz.

Güneş kremlerinin yan etkileri olabilir ama bunlar genellikle ciddi değildir. Yan etkiler arasında, sürdükten sonra özellikle gözlerde hafif kaşıntı ve daha seyrek olarak alerjik kaşıntılı yaralar görülebilir. Bu tür bulgularla karşılaşırsanız kreminizi değiştirmelisiniz. Güneş kremi sürdükten sonra görülen kaşıntıların çoğu, kremden değil güneşten kaynaklanmaktadır ve genelde isilik şeklindedir.
Son olarak, bazı insanlar güneş kremini, gerek güneşlenirken olsun gerekse başka bir faaliyet sırasında açık havada yanmadan geçirdikleri zamanı artırmak için kullanır. Ancak bu şekilde yanmaktan korunsanız bile güneş kremleri çok açık tenli insanları cildin yaşlanmasına ve cilt kanserine karşı koruyamaz.

ÇOCUKLARI GÜNEŞTEN KORUMAK

Bazı nedenlerden dolayı çocuklar, güneşin zararlı etkilerine karşı daha hassastırlar. Öncelikle ciltlerinde hafif bir bronzluk veya koruyucu bir kalınlık oluşmadığı için UV ışınlarından daha çok etkilenirler. Ayrıca çocuklar ciltlerini güneşten korumaları gerektiğini bilmezler. Bu yüzden sizin onlar adına tetikte olmanız gerekir. Buna ek olarak, okulda teneffüslerde olduğu gibi dışarıda geçirecek daha çok zamanları vardır.

Özellikle çocuklar güneş ışığının zararlı etkilerine karşı çok hassastırlar..

ÇOCUKLARINIZI NASIL KORUYABİLİRSİNİZ?

Bebeğinizin cildini doğrudan güneş ışığına maruz bırakmayın ve güneşli günlerde gölgede bile yanabileceğini unutmayın. Koyu tenli bebekleri de koruyun çünkü bütün çocukların cildi yanabilir. Küçük çocuklara yaz aylarında güneş kremi sürün ve kremi kendilerinin sürmesini öğretin. Çocuklar için özel tasarlanan kremlerden seçerek işi eğlenceli hâle getirebilirsiniz. Kremi çocuğunuzun okul çantasına koyun ve öğretmeninden çocuk teneffüslerde dışarı çıkmadan önce sürmesi için yardım isteyin. Yüksek koruma faktörlü (15-25 ve UVA ışınlarına karşı yüksek korumalı veya çok yıldızlı) kremler kullanın. Çocuğunuzu yazın teneffüslerde veya dışarı çıkarken boynunu da koruyan bir şapka takmaya alıştırın. Çocuklar için özel tasarlanan ve güneşten koruma sağlayan giysiler bakın. Bunlarda genelde çok yıldız vardır, vücudun büyük kısmını güneş ışınlarından korur ve ıslak ya da kuru aynı şekilde koruma sağlar. İyi bir örnek olun - kendiniz de güneşte akıllıca hareket edin ve çocuğunuza bunun neden gerekli olduğunu açıklayın

Sonuç olarak, hayatımız boyunca alacağımız güneş ışığının yarısını 18 yaşımıza gelinceye kadar alırız -bu da cildin yaşlanması ve kanser için hazırlayıcı faktör oluşturur. Çocuğunuzu küçükken güneşten korumanın ne kadar önemli olduğu da bu şekilde ortaya çıkar, özellikle de çok küçük yaşta kazanılan alışkanlıkların kalıcı olduğu düşünülürse.

Siz örnek olarak ve çocuğunuzun güneşte fazla kalmanın tehlikeli olduğunu anlamasını sağlayarak, gelecekte akıllıca davranması için temelleri atmış olursunuz ve ciltlerinin hayatları boyunca sağlıklı kalmasını sağlarsınız.

ÖNEMLİ NOKTALAR

Önlem almak yazın ve tatillerde güneşin tadını çıkaramayacağınız anlamına gelmez. Şapka takarak ve bol giysiler giyerek kolayca güneşten korunabilirsiniz. Güneş kremleri bolca ve sık sık sürülürse cildinizin maruz kaldığı UV ışınlarını azaltır. Güneş kreminin koruma faktörü, hangi seviyede koruma sağladığını ifade eder, sayı ne kadar yüksekse cildiniz o kadar az hasar görür. Çocukların cildi, UV ışınlarına karşı daha hassastır ve açık havada çok zaman geçirdikleri ve bilgileri olmadığı için güneşe daha çok maruz kalırlar. Çocukların cildini korurken dikkatli davranırsak gelecekte uygulayacakları iyi alışkanlıkları da öğretmiş oluruz.