HYT olmaksızın belirtileri kontrol altında tutmak07.12.2008 17:54:28

HYT, ateş basmalarını % 80'e varan oranda hafifletir. Menopoz belirtilerini kontrol altına almada "altın standart" olmakla birlikte, her kadın bu tedaviyi kullanamaz, gereksim duymaz ya da istemez. Birçok kadın, özellikle de hafif belirtileri olanlar için

HYT, ateş basmalarını % 80'e varan oranda hafifletir. Menopoz belirtilerini kontrol altına almada "altın standart" olmakla birlikte, her kadın bu tedaviyi kullanamaz, gereksim duymaz ya da istemez. Birçok kadın, özellikle de hafif belirtileri olanlar için aşağıda sıralanan seçeneklerden biri ya da diğeri etkili olabilir.

ATEŞ BASMALARINI KONTROL ALTINA ALMAK

Kadınların çoğu, ateş basmalarını tedavi etmek için izoflavonlar gibi reçetesiz satılan çeşitli çarelere başvurur. En yaygın kullanılan diğer maddeler melekotu, eşekotu yağı, E vitamini, ginseng, meyankökü, ve doğal progesteron kremleridir. Bunların çoğu besin takviyesi olarak sınıflandırılır ve ilaçlarla aynı biçimde denetlenmez. Dolayısıyla bu ürünler, etkili ya da güvenli olduklarına ilişkin herhangi bir kanıt olmaksızın eczanelerde, büyük marketlerde vb. yerlerde satılabiliyor. Ayrıca, diğer tedaviler ya da ilaçlarla etkileşimlerine ilişkin bilgiler de genellikle sınırlıdır.

İzoflavonlar
Bu bitkisel östrojenler genellikle fitoöstrojen olarak isimlendirilir. Soya ve kızıl yonca en yaygın kullanılan izoflavon kaynağıdır. Tavsiye edilen doz günde 40-80 mg'dır. Bu, ateş basması tedavisinde izoflavon kullanılan çalışmaların çoğunda kullanılan dozdur, ancak herhangi bir yarar görmek için birkaç hafta geçmesi gerekir. Bu dozların toksik (zehirleyici) olmaya dayan etki olasılığı çok düşüktür. Sık sık soya ürünleri ya da soyayla takviye edilen yiyeceklerin ateş basmalarını giderdiklerine ilişkin reklam yapılırsa da, takviyeler ayrıca istikrarlı bir günlük alıma olanak verir.

Tahta Biti Otu (Black cohosh)
Tahta biti otu bitkisinin kalın kök gövdesinden yapılan preparasyonlar incelenmiş ve etkililiği konusunda değişik sonuçlar bildirilmiştir. Çalışmaların neredeyse hepsinde farklı formülasyon ve dozlar kullanıldığından sonuçları karşılaştırmak zordur. Çok tutulan bir çare olmasına karşın tahta biti otu tavsiye edilmez; çünkü uzun süreli kullanımında karaciğer üzerinde zehirleyici etkileri olduğu bildirilmiştir.

Melekotu (Dong quai)
Bu bitki genellikle geleneksel Çin tıbbında jinekolojik sorunların tedavisinde kullanılır. Ateş basmalarını kontrol altına almak için bu bitkinin kullanıldığı çalışmalarda yararının çok az olduğu gösterildi. Varfarin kullanan kadınlar melekotu kullanmamalıdır.

Eşekotu (evening primrose) yağı
Adet öncesi dönemde meme hassasiyetini tedavide son derece etkilidir. Buna karşılık, bu yağın yüksek dozları bile ateş basmaları için çok az yarar sağlar. Yan etkileri arasında bulantı ve ishal vardır.

E Vitamini
Günde iki kez 400 İU'luk dozlarda E vitamini kullanılan çalışmalarda, ateş basmaları üzerinde fazla bir etkisinin olmadığı görüldü. Yan etkileri az ve önemsizdir.

Ginseng
Ginseng ile yapılan çalışmalar, ateş basmalarına yararı olmadığını gösterdi. Ginseng, depresyon tedavisi için reçete edilebilen monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOİ'ler) ile aspirin ve varfarin gibi antikoagülanlarla (pıhtılaşmayı önleyici ilaçlar) ters bir etkileşime girebilir.

Meyan kökü
Meyankökü bitkisinin kökü, menopoz belirtileri için birçok Çin preparatında kullanıyor. Ancak güvenlilik ve etkililiğini gösteren hiçbir çalışma yoktur. İdrar söktürücü (diüretik) kullanan kadınlar meyankökü kullanmamalıdır. Yüksek dozları sıvı tutulumuna ve yüksek kan basıncına neden olabilir.

Doğal progesteron kremi
Progesteron, soya fasulyesi ya da yabani yerelması gibi bitkilerden kimyasal işlemle elde edilir. Bu ürünlerin bir kısmı, bir kadının doğal progesteronundan ayırt edilemeyen progesteron içerir. Diğerleri sadece bitkilerde bulunan kimyasal progesteron öncülleri içerir ki, bunlar insanlarda etkin değildir; çünkü progesterona dönüştürülemezler. Bu kremlerin denetimi de beslenme takviyeleri için olduğu gibi yetersizdir; bu nedenle hangi ürünün tam olarak ne içerdiğini bilmek olanaksızdır.

Kremler, sıklıkla ateş basmaları üzerinde olumlu etkisi olduğu gösterilen E vitamini ve Aloe vera ile birleştirilen progesteron içermekle birlikte, yetkililerce düzenlenmemiş hormon tedavilerine ilişkin güvenlilik kaygıları vardır. Östrojen yerine koyma tedavisi gören kadınlar progesteron kremlerini, reçete edilen progestojenler (sentetik progesteronlar) yerine kullanmamalıdır, çünkü kremler endometriyumu koruyamayabilir.

HORMON TEDAVİSİ UYGULAMADAN ATEŞ BASMALARINI AZALTMAK

Bazı kadınlar ateş basmalarını kontrol altına almak için reçetesiz ve hormon dışı çareleri tercih eder. Bunlar bitkisel ve homeopatik seçeneklerdir (Homeopati: Benzeri benzerle tedavi etme yaklaşımı; hayvansal, bitkisel ve mineral kaynaklı ilaçların verilmesi ile belirtilerin ortadan kaldırılması esasına dayalı bir tedavi yöntemi). Bunlar işe yaramadığında, uygun hormon dışı (diğer bir deyişle HYT olmayan) ilaçların neler olabileceğini doktorlarından öğrenmelidir.

Serotonin inhibitörleri
Serotonin, beyindeki sinirsel iletiden sorumlu bir kimyasal maddedir (nörotransmiter). Davranış ve ruh hali, açlık ve beslenme, vücut sıcaklığının düzenlenmesi ve uykunun kontrolünde önem taşır. Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar) depresyon tedavisi için ruhsatlıdır. Depresyona düşük serotonin düzeyleri yol açar ve SSRI'lar serotonin düzeyini yükseltir. Ancak, araştırmalar düşük SSRI dozlarının diğer pek çok durum için de etkili olduğunu ortaya koymuştur. Bunlar arasında kronik ağrı, migren ve ateş basmaları vardır. Ateş basmaları için en sık kullanılanlar venlafaksin, paroksetin ve şuoksetindir. Çalışmalar, ateş basmalarında %60'a varan oranda azalma olabileceğini düşündürüyor. Belirtiler derhal düzelebilirse de, herhangi bir yararın görülebilmesi için 8 haftaya varan bir sürenin geçmesi de gerekebilir. En sık görülen yan etkiler bulantı, kilo kaybı ve cinsel istekte azalmadır.

Gabapentin
Bu ilaç epilepsinin kontolü için ruhsat almış olmakla birlikte, kronik ağrı durumlarında da kullanılmaktadır ve ateş basmalarının oranını yarıya indirebilir. Yan etkileri arasında sersemlik hali, baş dönmesi, sıvı tutulumu ve yorgunluk yer alır. Antasitler (mide asitliğini azaltan bir grup ilaç), gabapentinin vücuda alınan miktarını azaltabildiğinden, bir antasit alındıktan en az 2 saat sonra gabapentin kullanılmalıdır.

Klonidin
Esas olarak yüksek kan basıncının tedavisi için geliştirilen bu ilaç hafif ateş basmalarını azaltabilir, ancak SSRI ya da gabapentinden daha az etkilidir. Sık görülen yan etkileri uyuklama, baş dönmesi, kabızlık ve depresyondur.

DİĞER HYT DIŞI TEDAVİLER

Kombine oral doğum kontrol hapları
Sentetik östrojen (etinilöstradiyol) ve sentetik progesteron (progestojen) içeren kombine oral doğum kontrol hapları yumurtlamayı engeller. Sağlıklı, sigara içmeyen kadınlar düşük dozda kombine oral doğum kontrol haplarını menopoza kadar kullanabilirler. Bu haplar, doğum kontrolü sağlarken ateş basmalarını da önler, ancak hormonların dozu HYT'den çok yüksektir. Dolayısıyla kanda pıhtı oluşumu riski HYT'de-kinden fazladır. Ancak yararları, özellikle de âdet kanamalarının daha hafif seyretmesi, bunları bazı kadınlar için iyi bir seçenek haline getirmektedir.

Progestojen
HYT amaçlı progestojen genellikle östrojenle birlikte alınsa da, yüksek progestojen dozu tek başına da etkili olabilir. Medroksiprogesteron asetat (MPA) üç ayda bir enjeksiyonla uygulanabilir ve doğum kontrolü de sağlar. Yan etkileri arasında kilo alma ve düzensiz kanamalar yer alır. Enjekte edilebilir MPA'nın kemik yoğunluğu üzerindeki etkilerine ilişkin bazı farklı görüşler de var. Günde 20 mg'lık MPA tabletleri de etkilidir ve düzensiz kanamalara daha az yol açar. Etkisinin en üst düzeye çıkması 6 haftayı bulur. Diğer bir progestojen tableti olan ve günde iki kez 20 mg dozda alınan megestrol asetat da etkilidir.

ÖNEMLİ NOKTALAR
  • Menopoz belirtileri için en etkili tedavi HYT'dir.
  • Beslenmeyle alınan izoflavonlar gibi hormon dışı çareler bazı kadınlardaki hafif belirtileri giderebilir.
  • Daha şiddetli belirtilerde venlafaksin, paroksetin, fluoksetin ya da gabapentin gibi ilaçlar reçeteyle alınabilir.


www.saglikpark.com
sitesinden 29.03.2024 08:46:57 tarihinde yazdırılmıştır.