İlişkili belirtiler07.12.2008 23:56:41

Nefeste hoş olmayan kokunun (halitozis) ağızda, burunda ya da solunum yolundaki bir hastalık gibi çeşitli organik nedenleri olabilirse de, genellikle bu tür bir neden bulunamaz. Bazılarında iyi ağız temizliği sorunu çözebilirse de nefeste kötü kokunun baş

NEFESTE KÖTÜ KOKU

Nefeste hoş olmayan kokunun (halitozis) ağızda, burunda ya da solunum yolundaki bir hastalık gibi çeşitli organik nedenleri olabilirse de, genellikle bu tür bir neden bulunamaz. Bazılarında iyi ağız temizliği sorunu çözebilirse de nefeste kötü kokunun başarıyla tedavi edilmesi zordur. Bazılarının inandığı gibi kabızlık nefesin kötü kokmasına yol açamaz. Psikolojik ya da duygusal sorunlar kimi insanların, gerçek olmadığı halde nefeslerinin koktuğuna inanmalarına yol açabilir. Bu kişilere destek verilmesi ve duygusal güçlükleri için belki de tedavi uygulanması gerekir.

KÖTÜ TAT VE TÜKÜRÜK AKIŞINDA SORUNLAR

Halitozise neden olan durumların birçoğu ağızda kötü tada da yol açabilir. Tükürük bezlerindeki bir bozukluk, ilaçlar ya da dehidrasyonla sonuçlanan hastalıklara bağlı olabilen ağızda kuruluk da kötü tatla ilişkili olabilir. Bununla beraber, yine bu tür belirtiler anksiyete ya da stresin sonucu olabilir. Bu durumlar kişiyi burundan solumak yerine ağızdan solumaya iter. Altta yatan fiziksel bir neden yoksa, nefeslerinin kötü koktuğundan kaygılanan kişilere uygulanan yaklaşım burada da geçerlidir. Bazılarında sorun bunun tam tersi olup aşırı tükürük üretimi vardır. Bunun nedeni takma diş ya da birtakım hastalıklar olabileceği gibi, fiziksel olmaktan çok psikolojik bir sorunun belirtisi de olabilir. Tükürük üretimini azaltan ilaçların bazı kişilere yararı dokunabilir.

PASLI YA DA YANAN DİL

Sağlığından endişe eden kişiler sık sık aynada dillerine bakar, ancak "siyah paslı dil" gibi birçok belirtinin bir önemi yoktur. İyi ağız temizliği sorunu çözer. Paslı dilin olası nedenleri arasında sigara, ateş, ağızdan nefes alma ya da uzun süreli açlık yer alır. Yanma hissi de genellikle ciddi değildir; tam oturmayan takma dişler, sigara ve bazen de B grubu vitaminleri (özellikle B1 ve B12), folik asit ve çinko eksikliğinden kaynaklanır. Çoğu kişi sadece bilgi ve güvenceye gerek duyar.

BOĞAZDA YUMRU

Birçok insan, ağız kuruluğuyla birlikte, kısa bir süre için "boğazında yumru" olduğu hissine kapılır. Bu, genellikle yoğun duygusal anlarda, sıklıkla kederli zamanlarda, özellikle de ağlamamak için çaba harcandığında hissedilir. Bu durum, globus histerikus denen, yutma güçlüğüyle ilişkili boğazda yumru hissinden oldukça farklıdır. Globus histerikus anksiyete sonucunda, özellikle de anksiyete hızlı solu alıp vermeye (hiperventilasyon) yol açıyorsa ortaya çıkar. Yutma güçlüğü yemek borusuna asit çıktığında da (Reflü adı verilir) sorun olabilir; İBS'si olan kişilerde sıktır (aşağıya bakınız, Göğüste hissedilen mide yanması). Reflü sorunu tedavi edildiğinde yutma güçlüğü de genellikle kaybolur.

BULANTI VE KUSMA

Bulantı ve kusma bağırsakla, sinir sistemiyle ve hormon dengesiyle ilgili çok çeşitli sorunlardan kaynaklanabilir. Kişide aynı zamanda karın ağrısı ve kilo kaybı da varsa, doktorun altta yatan nedeni belirlemek için testler istemesi olasıdır. Tek başına bulantı, özellikle de bir süredir oluyorsa ya da devamlı tekrarlıyorsa hemen hemen hiç ciddi değildir, yani sizde pek önemli bir sorun yoktur. Doktor olası psikolojik açıklamaları tartışmak da isteyebilir, çünkü yemekten kısa süre sonra oluşan bulantı ve kusma sıklıkla aşırı anksiyetenin bir sonucudur. Kilo kaybı gibi başka bir belirti de yoksa ve baryumlu yemek (yemek borusu, mide ve duodenumu görünür kılmak için baryum yutulur) ile endoskopi testlerinin sonuçları normalse bu daha da olasıdır. Tedavi, stres etmenlerinin belirlenmesine ve kişinin bunlarla daha iyi başa çıkabilmesi için yardıma dayanır. Bazen anksiyetenin giderilmesi ya da belirtilerin bastırılması için ilaç verildiği de olur.

GÖĞÜSTE HİSSEDİLEN MİDE YANMASI VE İLİŞKİLİ BELİRTİLER

İBS'si olanların yaklaşık %50'sinde göğüste hissedilen mide yanması belirtileri bulunur. Mide yanmasına midedeki tam sindirilmemiş besinlerin yemek borusuna geri çıkması neden olur (Reflü). Bunun sonucunda yemek borusu tahriş olabilir. Tükürük gibi berrak bir sıvının ağza geri gelmesi olan su gelmesi büyük olasılıkla bir hastalığa bağlı değildir, ancak yine de doktor olası bir duedonum ülserini dışlamak için test yapılmasını isteyebilir.


Gastroskopi, ucunda kamera olan esnek bir tüpün ağızdan sokularak yemek borusunun, mide ve duodenumun incelenmesidir.

Mide yanması olması ya da mideden ağza acı su gelmesi durumunda gastroskopi (ucunda kamera olan bir aygıtla yemek borusunun, mide ve duedonumun incelenmesi) yapılır. Mide yanması, fazla kilolardan kurtulmak, antasit ya da asit yapımını engelleyen ilaçlar almak, yatağın başını 4-5 cm yükseltmek gibi basit önlemlerle etkili bir şekilde tedavi edilebilir.


Gastroözofageal Reflü (mide yanması) midenin asit içeriğinin gerisin geri yemek borusuna kaçmasıdır. Bu durum göğüste duyulan mide yanması olarak bilinen belirtilere yol açar.

Karnın üst tarafında dolgunlukla birlikte rahatsızlık hissi, genellikle ciddi bir soruna işaret etmez, ancak böyle bir olasılığı dışlamak için üst sindirim sistemi endoskopisi istenebilir. Midenizin "pır pır etmesi" ya da 'karnın ortasına bir şey gömülüyormuş hissi' hoş olmayan ancak nadiren herhangi ciddi bir bozukluğu gösteren belirtilerdir.


Mide yanması genellikle yatağın baş kısmını sert bir cisimle yerden birkaç santim yükselterek etkili bir şekilde tedavi edilebilir.

GAZ

Birçok kişi bağırsak gazından rahatsız olur ve şaşkınlık geçirir. Gaz hakkında birkaç gerçeği bilmek yararlı olacaktır.

Aşırı gaz
Bağırsak gazıyla ilgili ilginç istatistiklerden biri sağlıklı kişilerin günde ortalama 14 defa gaz çıkardığıdır (yellenmek). Aslında, alışılmadık derecede fazla gaz çıkardığını söyleyen kişilerin çoğunun olasılıkla bu yönden diğerlerinden pek farkı yoktur. Yetersiz emilim ve yetersiz sindirimin gaz üretiminden sorumlu olması mümkünse de, organik hastalık nadiren rol oynar. Sıklıkla, gaz konusunda endişeli olanlar özellikle anksiyete yaşar ve başka duygusal sorunları da olabilir. Gazın bir belirti olarak algılanmasına, çıkarılan miktardan çok zamanlama, sıklık, gürültü ve koku gibi unsurlar neden olabilir. Geğirme, bağırsak guruldaması (borborigmi), karında gerginlik, ağrı ya da rahatsız edici miktarda gaz çıkarma gibi sorunlara yol açabilir.

Gazımın aşırı miktarda olup olmadığını nasıl bilebilirim?
Bu tür belirtilere yol açabilecek olası iki yol vardır: sindirim sistemindeki gaz hacminde artış ya da gazın uzaklaştırılma ya da atılma oranında azalma. Bağırsak gazı hacmindeki artış yutulan hava miktarında ya da bakterilerin yol açtığı mayalanmayla kalın bağırsakta gaz üretiminde artıştan kaynaklanabilir. Uzun süredir aşırı gaz, şişkinlik ve gaz çıkarma sorunları olanlarda gazın atılma oranında azalma çok yaygındır. Bazılarında oluşan bağırsak gazı miktarı normaldir ancak gazın bağırsaklarda toplanması normalden daha fazla rahatsızlık ve ağrıya yol açar. Bu da belirtilere, anormal bir uyarıdan çok bağırsaklardaki anormal duyarlılığın yol açtığını düşündürür.

GAZ HAKKINDA GERÇEKLER
Gaz miktarı
Sindirim sistemindeki normal gaz miktarı= 150-200 ml
Bir günde çıkarılan gaz miktarı= 1000-1500 ml

Gazın başlıca bileşenleri

Oksijen ve nitrojen; yutulan havadan Hidrojen; polisakkaritlerin (karbonhidrat) yıkımından Metan vücuttaki biyolojik ve kimyasal değişmelerin bir ürünüdür, ancak nasıl ve neden oluştuğu tam bilinmemektedir. Her üç kişiden birinde bağırsaklarda metan oluşmasına yol açan kalıtımsal özellik bulunur.

Gazın kokusu

Rektumdan dışarıya atılan gazın kötü kokusu kolondaki liflerin bakterilerce mayalanması sırasında oluşan amonyaktan ve sülfür içeren bileşiklerden kaynaklanır. Bu da beslenmeye bağlıdır; soğan, sarmısak ve baklagiller diğerlerine göre daha "kokulu" gaz üretilmesine neden olur.

Hava yutma
Herkes bir şey yer ya da içerken tükürükle beraber bir miktar hava da yutar. Ancak midesinde aşırı gazdan şikâyet edenlerin bazıları aldıkları sıvının iki-üç katı kadar hava yutar. Yemek yemezken de hava yutma alışkanlığı aerofaji (hava yeme) adıyla bilinir. Aerofajiye yol açabilen etmenler arasında ağızdan nefes alma, tam uymayan takma dişler, ağızda ülser ve yaralar, sigara içme, sakız çiğneme, kullanılan bazı ilaçlar (antikolinerjikler), yemeği aceleyle ya da çiğnemeden yutma ve duygusal bozukluklar yer alır. Bazıları, anjina, özofageal Reflü ya da diğer hastalıklara bağlı ağrıyı dindirme çabasıyla bilerek hava yutar, ardından geğirir. Sorunu uygun şekilde tedavi edebilmek için doktorun neden hava yuttuğunuzu bilmesi gerekir. Aerofaji ve geğirmeyi yenmede bir püf noktası dişlerin arasına bir kalem yerleştirmektir; bu yöntem işe yarar, çünkü tam olarak söylersek aslında hava yutulmaz, ancak üst yemek borusu büzgen kasınızı gevşek tuttuğunuzda, hava, oluşan negatif basınçla yemek borusuna emilir ve ağzınızda bir kalem varken de büzgen kas gevşek tutulmaz!

Bakteriyel mayalanma (fermantasyon)
Artmış gaz üretimi, yediğiniz karbonhidratların bakteriler tarafından mayalanmasının aşırı ölçülerde olmasından kaynaklanabilir. Sağlıklı insanlarda, bu işlem normalde kolonda olur, ancak sindiriminizi bozan ya da besinlerin yeterli şekilde emilmesini engelleyen bir durum olduğunda, ince bağırsakta da gerçekleşebilir.

Yüksek lif içeren bir beslenmede, özellikle bol miktarda meyve ve sebze (örn. baklagiller ve fasulye) yenildiğinde, bunlar fermantasyona yol açar, bu da başta karbondioksit ve hidrojen olmak üzere gaz üretimine neden olur. Kolondaki bakteriyel fermantasyon amonyak ve hidrojen sülfür gibi kokulu gazların üretilmesine de yol açar. Bunlar yellenmeyle atılan gaz içinde çok az miktarlardadır ve milyonda bir zerrecik gibi düşük bir yoğunlukta saptanabilir. Birçok kişi kokulu gaz oluşması eğilimine karşı kömür içeren bisküvi yeme yolunu tutar ancak bunların bağırsak gazını "emmedeki" etkililiği kuşkuludur. "Gazlı" belirtileri hafifletmek için, beslenmenizde değişiklik yapabilir, özellikle de yüksek oranda lif alımını azaltabilirsiniz.

Borborigmi
Gürültülü, gazlı ve guruldayan bir karın için kullanılan tıbbi bir terimdir. Yetersiz emilimin ya da yetersiz sindirimin bir belirtisi olabilir; bazen bir tür bağırsak tıkanmasının bir işareti olabilir. Bununla beraber, borborigmi başlıca belirti olduğunda ve diğer hastalıklar dışlandığında, nedenin neredeyse her zaman bir tür işlevsel bozukluk olduğu görülür.

PROPTOZİS

Karında dönem dönem gelişen şişlik için kullanılan isimdir; sıklıkla sırt ve bel ağrısı da şişliğe eşlik eder. Kadınlarda erkeklerden daha sık görülür. Aniden, bazen yemek yedikten sonra gelişebileceği gibi, yavaş yavaş da ortaya çıkabilir. Kadında olduğunda hamile gibi görünmesine yol açabilir ve hem kadınlarda hem de erkeklerde elbiselerin dar gelmesine neden olur. Şişlik genellikle 24 saatte geçer. Proptozise diyaframın ve bel bölgesindeki sırt kaslarının kasılması yol açar. Kasılma karnın içindekilere basınç uygular ve öne doğru iter. Proptozis İBS'de sıktır; bu durumun herhangi bir organik hastalığa bağlı olmadığını ve başka bir inceleme gerektirmediğiniz bilmek önemlidir. Tedaviye de gerek yoktur. Doktorunuz sorunun nerden kaynaklandığını basitçe açıklayacak ve endişelenecek bir durum olmadığını belirtmekle yetinecektir. Sıtüstü yatarak kaslarınızı gevşetmek yararlı olabilir. Çok kaygılı bir kişiyseniz doktorunuz sakinleşmenizi sağlamak için bir tür tedavi önerebilir.

PROKTALGİA FUGAKS

Bu terim rektumun derinlerinde hissedilen ani bir ağrıyı ifade eder. Birkaç saniye ya da birkaç dakika sürebilir ve şiddeti değişkendir. Genellikle geceleri olur ve İBS'nin bir belirtisi olduğu (yine de İBS'nin her zaman görülen bir özelliği değildir) düşünülmektedir. Kendi başına ciddi bir durum değildir ve tedavi gerektirmez, ancak bazen spazm çözücü bir ilaç yararlı olabilir.

DIŞKILAMA SORUNLARI

İBS'li kişilerde bazen dışkılama sorunları görülebilir. Bunlar arasında rektumda dışkı bulunmasına rağmen, çıkarma gereksinimi duymamak, ağrılı istemsiz ıkınma (tenesmus), dışkıyı çıkarmak için etkisiz ve ağrılı ıkınma ya da bağırsakların tam boşalmadığı hissi yer alır.
Bu tür zorluklar genellikle işlevseldir, ancak doktor nedenin herhangi bir organik hastalığa bağlı olmadığından emin olmak için öncelikle rektal muayene ve sigmoidoskopi yapmak isteyecektir. Mukus ya da dışkı sızıntısı olduğunda da bu testler istenir, çünkü bu belirtiler İBS'de çok sık görülse de, bazen enflamatuar bağırsak hastalığı ya da rektum veya kolon tümörleri de neden olabilir.

ÖNEMLİ NOKTALAR
  • Ağızdan anüse kadar çok değişik yerlerden kaynaklanan çeşitli sindirim sistemi belirtileri ve bozuklukları İBS ile ilişkilidir.
  • Aşırı anksiyetenin tedavisi birçok kişide belirtilerin hafiflemesini sağlar.
  • İBS'lilerin bağırsakları gaza karşı özellikle duyarlıdır; bu kişilerde gaz, normal bağırsakta olduğundan daha yavaş temizlenir.



www.saglikpark.com
sitesinden 29.03.2024 16:46:45 tarihinde yazdırılmıştır.