Isırıklar ve sokmalar07.12.2008 22:52:44

Kuduz hastalığının görüldüğü bir ülkede, herhangi bir sıcak kanlı hayvan tarafından (genelde köpek, kedi, maymun veya yarasa) ısırılır veya tırmalanırsanız kuduz ihtimalini göz önünde bulundurmalısınız.

HAYVAN ISIRIKLARI

Kuduz hastalığının görüldüğü bir ülkede, herhangi bir sıcak kanlı hayvan tarafından (genelde köpek, kedi, maymun veya yarasa) ısırılır veya tırmalanırsanız kuduz ihtimalini göz önünde bulundurmalısınız.

Yarayı su ve sabunla iyice yıkayın, antiseptik sürün ve tetanos ve diğer mikropları kapma tehlikesine karşı hemen önleyici aşı yaptırın.

Aslan veya kaplan gibi büyük bir etobur tarafından ısırılma tehlikesiyle karşı karşıya iseniz kuduz aklınıza bile gelmeyecektir. Büyük kedilerden biri size saldırmaya hazırlanıyorsa verilen tavsiye - uygulaması çok zor da olsa - arkanızı dönüp koşarak kendinizi av gibi göstermek yerine hayvanın karşısına geçip bağırarak ve taş atarak korkutmayı ummaktır.

Bu tür tehlikeli durumlarla karşı karşıya kalmaktan kaçınmak en iyisidir. Afrika'da uykulu gözlerle bakan bir aslanın fotoğrafını çekmek için arabadan inmeyin. İnanılmaz görünse de uysal görüntüleri pek çok insanı aldatmıştır.

Şaşırtıcı görünse de suaygırları ve boğalar aslanlardan daha tehlikelidir çünkü daha fazla insana saldırmışlardır. Suaygırları özellikle onlar karadayken ve siz de suyla aralarında duruyorsanız çok saldırgan olur. İri yapılarına rağmen çok hızlı hareket edebilirler.
Boğalar, özellikle de çalıların arasında tek başına dolaşırken birden karşılarına çıkarsanız boynuzlarıyla sizi ölümcül şekilde yaralayabilir ve hatta ısırabilir. Çalılık yerlerde yanınızda bölgeyi bilen bir rehber yoksa dolaşmayın.

Eğer boğa saldırırsa en yakındaki ağaca tırmanmaya çalışın. Ancak ağaca tırmanarak Amerikan Ulusal Parklan'ndaki boz ayılardan kurtulamazsınız. En büyük üç parkta 1986'ya kadar olan 20 yıl içinde on iki kişi öldürülmüştür. Park bekçileri ziyaretçilere en güncel önerilerde bulunur ama en iyi öneri, ayılar kendi yiyeceklerini kendileri avlamak istediklerinden, yerde ölü gibi yatmanın iyi bir fikir olduğudur.

Şempanzeler ve maymunlar başta sevimli ve oyuncu gibi görünse de sonradan çok feci şekilde ısırabilir. Bunun gibi yaralanmalar için elbette tıbbi yardım almalısınız.

BÖCEK ISIRIKLARI VE SOKMALARI

Böceklerin ısırmasıyla bulaşan çok sayıda hastalık vardır ve bu hastalıklar genelde tehlikeli olmasa bile rahatsız edicidir. Bazı insanların sivrisinek, tatarcık ve atsineğinin ısırmasına karşı alerjisi vardır. Isırık yeri kaşınmaya başlar ve etrafındaki deri şişer ve iltihap toplar.

Ciddi durumlarda mikrop kol veya bacak boyunca çizgi çizgi yayılır, hatta kan zehirlenmesine bile yol açabilir. Bu durumda hemen antibiyotik alınması gereklidir ama önce iltihap kapılmasını engellemek için kaşıntı durdurulmalıdır. Işınlan yerleri kolayca şişen kişiler, antihistaminik tabletler alarak şişmeyi durdurmalıdır. Kısa vadede ışınlan yerlerin üzerine sürülen antihistaminik kremlerin yararı olur. Fakat zamanla bu kremlerin kendisi kaşıntıya yol açar. Kalamin losyonu da kullanabilirsiniz.

Büyük çocuklar ve yetişkinler iltihabı azaltması amacıyla içine biraz hidrokortizon katılmış ilaçları ve kaşıntıyı kesmesi için krotomiton kullanabilirler. Daha iyisi, böcekleri savıp sizi ısırmalarını engelleyerek; kenelerin, çeçe sineklerinin, tatarcıkların ve sivrisineklerin taşıdığı hastalıkların size bulaşmasını önleyebilirsiniz.

Yabanarıları ve arılara karşı böcek ilacı her zaman etkili olmayabilir. Yazlan çıkılan piknikler arıların acı verici saldırısına uğramak için en uygun zamanlardır. Eğer arının iğnesi, soktuğu bölgenin içinde kalmışsa temiz bir tırnak makası veya bıçak yardımıyla dikkatlice çıkarmaya çalışın (cımbızla sıkmak daha fazla zehrin ortaya çıkmasına yol açar). Soktuğu yerin üzerine buz koymak acıyı azaltır, antihistaminik tabletler şişini indirir. Ağrı kesici tabletler, örn. Paraceta-mol yararlı olabilir. Arı sokması bazı kişilerde ölümle sonuçlanabilir.

Bazen bu kişilerin birden çok arının saldırısına uğramış olduğu görülür (analar gibi). Ender de olsa tek an sokmasıyla ciddi bir alerji anafilaktik şoka (dolaşım sisteminin işas etmesi ve solunumun güçleşmesi) yol açabilir. Hemen adrenalin verilmezse kişi hayatını kaybedebilir. Bu tür bir alerjisi olan kişiler, acil durumlarda enjekte edilmesi için adrenalin iğnesi (EpiPen) taşımalı ve bu alerjilerinin tıbbi yollarla nasıl tedavi edileceğini araştırmalıdır. Yine an ağzın iç kısımlarından sokmuşsa bu yer şişerek nefes almayı engelle yeceğinden acil olarak adrenalin ve antihistamin alınmasını gerekir. Bu durum genelde agk havada yemek yerken yaşanır. O yüzden etrafta arılar dolaşıyorsa her lokmaya dikkat edilmesi gerekir.

YILAN SOKMASI

Çoğu insan öldürücü olduğu endişesiyle yılan sokmasından aşırı korkar. Tropik bölgelerde genelde tarım işçilerinin arasında bu nedenden yılda 50.000 ila 100.000 ölüm olduğu tahmin edilmektedir. Çıngıraklı yılanların görüldüğü ABD'de yılda yaklaşık bir düzine ölüm olmaktadır ve bu sayı Avustralya'da bunun yarısıdır.

Tropiklerde verilen rakamlara rağmen çok az sayıda turist bir yılan tarafından sokulmuştur ve korunmak için aklınızda tutmanız gereken bir iki önemli nokta vardır. Yılanlar köşeye kıstırılmamışsa insanlara saldırmaz.

Bütün yılanlar öldürücü zehir taşımaz ve öldürücü zehir taşıyan bir yılan insanı soktuğu zaman da çok az zehir salgılar. Bu bakımdan paniğe kapılıp etrafta koşturmamalısınız çünkü bu, zehrin daha çabuk yayılmasını sağlar. Yılan zehrinin insanı öldürmesi dakikalar değil saatler alır. Bu yüzden yardıma ulaşacak kadar zaman bulursunuz. Sakin olmaya ve yılanın soktuğu kişiyi de sakinleştirmeye çalışmalısınız.

Yarayı oymak veya emmek yerine yavaşça sarın. Kol veya bacağı bir desteğe sararak hareketsiz hâle getirin ve yaralıyı derhal bir hastaneye götürün (mümkünse sedyeyle). Sargı bezlerinin genelde yararı değil zararı dokunur. Yılanı tarif edebilirseniz panzehirini bulma şansınız yükselir. Panzehir alerjik tepkilere de yol açabileceğinden yalnızca uzman kişilerce kullanılmalıdır.

Elbette en önemli nokta korunmaktır ve ölü gibi görünüyor bile olsa bir yılana asla dokunmamalısınız. Üzerlerine basmamaya özen göstermeli, geceleri yolunuzu açmak için bir çubuk kullanmalı, otların arasında dolaşırken bot giymeli ve yılanların bulunduğu yerlerde elinizi taşların altına, deliklerin içine veya karanlık köşelere götürmemelisiniz.

Engerekleri veya kertenkeleleri de sıkıştırmamalı ve üzerlerine basmamalısınız. Bu hayvanlardan birinin sokması durumunda hemen tıbbi yardım almalısınız çünkü tetanos da dahil pek çok mikrop kapabilirsiniz ve zehirli engerek için panzehir almanız gerekebilir.

BAZI TEHLİKELİ DENİZ YARATIKLARI

Çoğu kişi kara yılanlarından korksa da deniz yılanları akıllarına pek gelmez. Deniz yılanları genelde zehirlidir, renkleri parlaktır ve tropikal sularda yüzerken görülebilir. Karada yaşayan kuzenleri gibi bunlara da kesinlikle yaklaşmamalısınız. Deniz yılanları da rahatsız edilmedikçe insana saldırmaz. Deniz yılanı sokması ciddi olabilir ve derhal tıbbi müdahaleye başvurulması gereklidir. Ancak kara yılanlarında da olduğu gibi zehir akmamış olabilir ama saatler sonra bile bir belirti görülmese de hasta yine de tıbbi gözlemden geçmelidir.

Sıcak sularda zehirli balıklar ve denizanaları da görülür. Tropikal bölgelerde üzerine basmanın tehlikeli olduğu pek çok tür arasında kayabalığı da vardır. Böyle bir durumla karşılaştığınızda tıbbi müdahale almayı beklerken dayanabileceğiniz kadar sıcak suya ayağınızı sokarak biraz rahatlayabilirsiniz.

Vatozlar sığ sularda yatar ve uzun kuyruklarını savurarak sizi hem kesebilir hem de zehirleyebilir. Yüzerken veya suyun içinde yürürken ayakkabı giymek bu tehlikeyi azaltır ama vatozlar bacaklarınıza da vurabilir o yüzden tek çözüm, yürürken dikkat etmektir.

Gittiğiniz yerde ne tür zehirli deniz canlılarının bulunduğunu ve nelere dikkat etmeniz gerektiğini soruşturmalısınız. Her türlü yaralanmada balık dikenlerinin çıkarılması, ağrı kesici verilmesi ve tıbbi olarak yapılabilecek başka müdahaleler için hastaneye gidilmelidir. Yaralar tam olarak temizlenmezse mikrop kapabilir.

Tropikal sularda deniz anası, solunum yollarının felcine yol açarak ölümlere neden olabilir. Bunların en tehlikeli olanlarından biri, boks yapan denizanasıdır. Avustralya sularında yılda en az 70 ölüm olmaktadır. Yaralanan kişi tıbbi yardım almayı beklerken ağızdan ağza suni teneffüs yapmak gerekli olabilir.

Bu durumla karşılaşıldığında, kaşındıran kapsüllerin çıkmamasına özen göstererek dokunaçlar kaldırılmalıdır. Cilde sirke serpmek kapsüllerin kaşındırmasını engeller (yalnızca boks yapan denizanası için), Avustralya'da buna özgü bir panzehir vardır. Boks yapan denizanası tehlikesi, mevsimlere göre değişir ve Avustralya'yla Güney Doğu Asya arasındaki sularda görülür. Bu ve diğer tüm zehirli denizanaları için gittiğiniz bölgeye özgü bilgiler almalısınız. Portekiz denizanaları da zehirlidir ama boks yapan cinsi kadar tehlikeli değildir. Bu tür, bazen İngiltere kıyılarında da görülür. Dalgıç giysisi giyerek bunlardan kurtulabilirsiniz. Birinin size yapışması durumunda ilk yapılması gereken cımbızla dokunaçlarını sürtünmemelerine dikkat ederek almaktır. Yaranızı temizletmek ve isterseniz lokal anestezi olmak için doktora gidinceye kadar buz paketi koyarsanız acınız azalır. Küçük çocukların mutlaka doktor kontrolünden geçmesi gereklidir.

Denizkestanesi, denizyıldızı ve ahtapot da dokunmamanız gereken hayvanlar arasındadır. Şnorkelle veya tüple dalarken ne gibi tehlikelerle karşılaşabileceğinizi mutlaka öğrenmelisiniz. Tropikal sularda köpekbalığı tehlikesinden çok bahsedilse de her yıl köpekbalığı saldırısından ölenler Türkiye'de boğulanlardan çok azdır.

Bir köpekbalığının bir kurbana neden saldırdığı her zaman bilinemez ancak hareket eden insanlar veya kan bu hayvanları çeker. Yine, gittiğiniz yerde bu konuda bilgi almanız gereklidir.

Tatlı sularda yaşayan akrabaları gibi tuzlu su timsahları da oldukça tehlikelidir ve inanılmaz boyutlara ulaşabilir. Güney Doğu Asya, Hindistan, Sri Lanka ve kuzey Avustralya'da nehirlerin ağzında yaşarlar. Geri kalmış bölgelerde güvenli olduğundan emin değilseniz yüz-memelisiniz.

AKREPLER

Akrep sokmaları yılan sokmalarından daha yaygındır. Genellikle yetişkinler akrep ısırmasından ölmez ama Güney Hindistan ve Meksika'da bulunan akreplerin ısırığı ölümcül olabilir. Çocuklar için ölümcül olan akrep çeşidi daha fazladır ve ışınlan kim olursa olsun çok acı çeker. Yılanlarda da olduğu gibi esas yapılması gereken kaçınmaktır. Ayakkabılarınızı giyerken silkelemeli ve ellerinizi taşların altına sokmamalısınız.
Bir akrep sizi sokmuşsa lokal anestezi yapılmadan acınızı dindirebilecek pek fazla şey yoktur. Zehirli türler için panzehirler vardır. Eğer akrebin soktuğu bir çocuksa derhal hastane götürmelisiniz.

ÖNEMLİ NOKTALAR
  • Arı veya yabanarısı sokmalarına karşı alerjisi olanlar yanlarında hazır bir adrenalin iğnesi taşımalıdırlar (EpiPen).
  • Yılan, akrep, denizyılanı ve denizanası sokmalarından korunmanın en iyi yolu bu hayvanlardan uzak durmaktır.
  • Kuduz hastalığının görüldüğü bir ülkede sıcak kanlı bir hayvan sizi ısırmış veya tırmalamışsa derhal tıbbi yardım almalısınız. Aynı durum, bütün ülkelerde yarasa ısırmaları için de geçerlidir.
  • Ayılar, boğalar, suaygırları ve hatta aslanlar bile uysal görünse de çok hızlı hareket edebilir. Parklardaki bütün işaretlere dikkat etmelisiniz.



www.saglikpark.com
sitesinden 29.03.2024 02:29:09 tarihinde yazdırılmıştır.