Haberi Paylaş

Google Yahoo Facebook Mixx Digg StumbleUpon Del.icio.us reddit Bu Nedir?

İlgili Sayfalar

Spor Sağlığı Giriş

Vücut ve egzersiz

Egzersiz hakkında bir şey

Fazladan özen gerektiğinde

Spor ve egzersizde diyet

İlaçlar ve hayat tarzınız

Spor Sakatlanmaları

Çeşitli sakatlanma türleri

Ciddi yaralanmalar ve acil durumlar

SAKATLANMALARDAN NASIL KORUNMALI?

En büyük sakatlanma oranları futbol, basketbol gibi takım oyunlarında görülür. Bunları eskrim ve bisiklet sürmek izler. Ortalamada 10.000 saat oynanan futbola karşı 30'dan fazla sahada veya acil serviste tedavi gerektiren sakatlanma görülür. Boks veya judo gibi dövüş sporlarında sakatlanma oranı daha düşük olsa da bu sporlarda yaşanan sakatlanmaların sonuçları daha ciddi olabilir.

Sakatlanmalardan kaçınmak, her egzersiz programında yer verilmesi gereken bir konudur. Bunun için ilk olarak yapılması gereken şey sakatlanmaların nasıl ortaya çıktığını anlamaktır. Sorunları erken teşhis eder ve ustaca ilgilenirseniz hızla ve yeni sorunlar ortaya çıkmadan iyileşebiliriniz. Bazı durumlarda bu yaklaşım hayat bile kurtarır.
 
Sakatlanma vücudun neresinde olursa olsun aynı tamir ve iyileşme süreçleri görülür. Ancak farklı dokular farklı hızda iyileşir ve bazı dokular tam olarak iyileşmeyebilir.

TEKNİK

Önceden hazırlanarak ve önlem alarak çoğu sakatlanmayı engelleyebilir veya en azından etkisini azaltabilirsiniz. Yeni başlayan kişilerin uğraştıkları spor dalına özgü doğru tekniği öğrenmeleri gerekir çünkü yanlış yapmak zarar verebilir. Özellikle bilgisayarlı karmaşık jimnastik aletlerinin kullanıldığı durumlarda bu çok önemlidir - bir eğitmenden size aletin nasıl kullanılacağını öğretmesini ve siz çalışırken sizi izlemesini isteyebilirsiniz. Doğru tekniği kullanmak yalnızca sakatlanmaları önlemekle kalmaz, performansınızı da artırır.

ZİNDELİK

Sakatlanmaları önlemekte zindeliğin de rolü büyüktür. Güçlü kaslar eklemleri sıkıca "tutarken" yorgun kaslar burkulmalara yol açabilir. Ancak bir sporcu ne kadar zinde hissediyorsa, kendini o kadar zorlar ve böylece yaralanmalara karşı hassas hâle gelir. Doğru dengeyi bulmak oldukça zordur.

ALETLER

Hem en yüksek performansa ulaşmak hem de kazaları engellemek için yaptığınız spor dalına uygun aletler kullanmalısınız. Hassas bölgeleri koruyacak ve destekleyecek giysiler giymelisiniz. Artık spor mağazalarında her spor dalına uygun ayakkabılar bulunmaktadır. En ileri (ve pahalı) modeli almanız şart değildir ama mutlaka en doğru ayakkabıyı bulmalısınız. Bu yüzden yaptığınız spora uygun bir ayakkabı almalısınız. Yine destek olması için en sıcak günlerde bile kalın çorap giymelisiniz.

Kafalarını korumak için daha mantıklı davranmaya başlayan insanların sayısı gittikçe artmaktadır. Artık gündelik hayatlarında bisiklet süren kişilerin kask takması yaygınlaşmıştır. Jokeyler de kask takmaktadırlar ve boks çalışmaları sırasında kask takılırsa nakavtların meydana geliş sıklığının maçların yüzde 4'ünden yüzde 0.3'üne düştüğü belirtilmiştir.
 
Hokey ve eskrim gibi sporlarda yüzü ve gözleri korumak kural haline gelmiştir. Dişleri korumak için de dişlik takılır ve en iyisi bir dişçinin bunları sizin için özel olarak yapmasıdır. Çocukların ve gençlerin koruma amaçlı kullandığı her eşya, düzenli olarak üzerlerine uygun hale getirilmelidir. Eskrimciler vücutlarını baştan aşağıya koruyan bir giysi giyer ve kadın sporcuların giysileri göğüsleri korumak için özel tasarlanmıştır. Erkeklerin de karate gibi sporları yaparken kasıkları koruyacak giysiler giymesi önerilmektedir.

Seyrek olarak bu koruyucu eşyaların kendileri sorun yaratır. Motor yarışlarında takılan kasklar içeri hava girmesine izin vermez ve giyen kişinin başı dönebilir ve hatta kişi bayı-labilir. Su altı gözlükleri takılıyken biraz çekilip geri bırakılırsa gözlere zarar verebilir. Yerine tam oturmayan araçlar hasar verebilir. Bu yüzden iyi seçmeniz gereklidir.

TEHLİKELERİ GÖRÜN VE SAKATLANMALARI ÖNLEYİN

Sporda ve egzersiz yaparken sakatlanmaları etkin bir şekilde önlemenin yolu tehlikeleri önceden görmekten geçer. Sakatlanmaların üç temel nedeni vardır: Travma, aşırı zorlama ve çevresel yaralanmalar.

Travma
Bu boks, karate, futbol gibi temas ve hücum sporlarında görülen bir sakatlanmadır. Rakip oyuncunun veya bir aracın vücutta hasar bırakması sonucu oluşur.

SAKATLANMALAR EYLEM PLANI

Egzersiz veya spor yaparken sakatlanmanız veya bir başkasının sakatlandığına şahit olmanız kaçınılmazdır. Yaralanmaları önlemek ama başınıza gelirse ne yapacağınızı bilmek için bu altın kuralları izleyin: Güvenlikten ödün vermeyin: Takım oyunlarını kurallarına göre oynayın. Sınırlarınızı bilerek egzersiz yapın. Yapmak istediğiniz sporu yapabilecek bir hâle gelmeye çalışın ve aşama aşama ilerleyin. Sakin olun: Yaralanırsanız paniklemeyin. Gerekirse oyunu ya da ne yapıyorsanız o faaliyeti durdurun. Eğer bir başkası sakatlanmışsa onu sakinleştirmeye çalışın ve soğukkanlılığınızı koruyun. Bakın ve dinleyin: Eğer bir başkası yaralanmışsa ne olduğunu, neresinin acıdığını, yürüyüp yürüyemeyeceğini öğrenin. Gözle görülür bir hasar var mı dikkat edin. Yaralanan kol veya bacaksa, diğeriyle karşılaştırın. Göz aralanmışsa İNCELEMEYİN, siz de zarar verebilirsiniz. Dokunun: Eğer ne olduğunu anlamışsanız incinmiş bölgeyi yavaşça dokunarak inceleyin. Vücudun diğer bölgeleriyle karşılaştırın. Yardım isteyin: Eğer uzman bir kişinin görmesi gerektiğini düşünüyorsanız en kısa sürede bir doktor çağırın. Unutmayın - birisinin hastaneye götürülmesi gerekiyorsa genel anestezi yapılabilir düşüncesiyle yiyecek veya içecek bir şey vermeyin.

Aşırı Zorlama
Aşırı zorlamadan kaynaklanan sakatlanmalar, bir hareketin sürekli tekrarlandığı faaliyetlerde daha yaygın olarak görülür. Tenis, kürek, uzun mesafe koşu gibi spor dallarında yaygındır ve bilekler, dizler, omuzlar, kalçalar ve bileklerin etrafındaki kirişler gibi belirli yerlerde görülür. Bu şekilde sakatlanmış bir kişiye bakmak oldukça zor olabilir çünkü yaralı kişi bu sakatlanmaya neden olan her neyse onu yapmaya devam edebilir. Bu şekilde hem yaranın tekrarlama riski hem de kronik (uzun süren) yaraların oluşması riski artar.

Çevresel Yaralanmalar
Bu tür yaralanmalar aşırı sıcakta ortaya çıkar. Örneğin çok sıcak bir günde koşmak, susuzluğa yol açabilir veya suya dalmaktan ya da çok yüksek veya derin bir yerde bulunmaktan vücut ısınız düşebilir. Uzun mesafe koşucuları, dağa tırmananlar, kayakçılar ve su sporlarıyla uğraşanlar bu tür risk altındadır.

NEREDEN YARDIM ALABİLİRSİNİZ?

Eğer sakatlanmış kimse bilincini yi-tirirse (kısa süreliğine de olsa) mutlaka acil servise görünmelidir. Aynı durum bir kemik kırılırsa veya çatlarsa ya da dikiş atılması veya sarılması gerekirse de geçerlidir.

Eğer acil serviste ufak bir rahatsızlıktan dolayı bulunmuşsanız ardından kendi doktorunuza da görünmeniz veya ortopedi cerrahının da bulunduğu ayakta tedavi veren bir kliniğe gitmeniz gerekebilir. Acil servis çalışanları belli başı yaralanmalarla ilgili eğitim almışlardır ama daha ağır veya az rastlanan yaralanmalar için uzmanına danışmanız gerekir.

SAKATLANMALARI ÖNLEMEK İÇİN TEMEL KURALLAR

Yaptığınız spor dalının nasıl riskler taşıdığını değerlendirin. Vücudunuz neler yapabildiğini, ne kadar zinde olduğunuzu bilin ve sınırlarınız içinde kalmaya özen gösterin. Gerçekçi hedefler koyun kendinize, egzersiz yapmaya ve eğlenmeye özen gösterin. Oyun oynuyorsanız kurallarını öğrenin ve kurallara bağlı kalın. Alabileceğiniz en iyi malzemeyi veya uzmanların önerdiği malzemeleri kullanın. Yaralanırsanız egzersize devam etmeye çalışmayın, en kısa sürede uzmandan yardım isteyin. Sizi koruyabilecek giysiler veya egzersiz malzemeleri kullanın. Nezle veya buna benzer gibi bir hastalığa yakalanmışsanız eğersiz yapmayın. ister spor yapın isterseniz de sadece sağlıklı olmayı amaçlayın, mutlaka egzersiz yaparken yanınızda bir başkası olsun. Yeterince ısınma ve soğuma egzersizleri yapmaya özen gösterin.

Doktora giden insanların yaklaşık onda biri eklem rahatsızlıklarından veya spor sakatlanmalarından şikayet etmektedirler. Bunların çoğu sırt ağrısı, tenis dirseği veya diz problemleri gibi "aşırı zorlama" sınıfına girer. Doktorunuz yaranızı uygun bir şekilde sarıp ağrı kesici vererek dinlenmenizi tavsiye edebilir ve gerekli görürse sizi uygun bir kliniğe gönderebilir.

Çoğu insan basit yaraları kendi kendilerine tedavi eder. Eczacılarda eklemleri destekleyebilecek ve hafif burkulmalar veya incinmelerde yararlı olabilecek pek çok ilaç ve pa-racetamol gibi ağrı kesicilerle aspirin veya ibuprofen gibi iltihaplanmayı tedavi eden ilaçlar bulunmaktadır. Ayrıca krem, jöle veya sprey gibi cilt için hazır ilaçları reçetesiz olarak alabilirsiniz. Bunlar cildi "uyararak" ısınmasını sağlar ve sıcak tutmak da kas ağrılarına iyi gelir.

Göze batacak kadar şişen veya bir iki gün içinde iyileşmeyen her yaranın bir doktor tarafından görülmesi gereklidir.
 
Bazı yaralar lokal anestezi yaparak steroit verilirse iyileşebilir. Lokal anestezi bir iki saatliğine acıyı keser ve steroit daha uzun vadeli tedavi sağlayarak yaranın etrafındaki tahrişi iyileştirir. Bu tür bir tedavi özellikle noktasal hassaslığın olduğu yani sorunlu bölgeyi nokta olarak gösterebildiğiniz kronik sakatlanmaların tedavisinde uygundur. Bunun tipik örnekleri tenis dirseği ve golf dirseğidir. Çoğu durumda bir iki iğne acıyı dindirir. Aklınızda bulundurmanız gereken üçten fazla lokal anestezi ve steroit iğnesi yapılmaması gerektiğidir. Steroit kirişler ve bağlar üzerinde doğrudan bir etki yaptığı için sık sık iğne yapılırsa bu dokuların hasar görme (yani yırtılma, kopma) riski artar. Bu tür iğnelerin mutlaka bir doktor gözetiminde tercihen yumuşak doku/spor yaralanmaları konusuyla ilgili bir kişi tarafından yapılması gerekmektedir.

FİZYOTERAPİ

Fizyoterapi, acıyı dindirmek ve sertliği geçirmekten, yaralanmış bir sporcunun gücünü ve esnekliğini yeniden kazanmasına kadar pek çok amaçla kullanılabilir.

Çalışmaya alışmış organların durmak zorunda kalması onlara iyi gelmez ve fizyoterapistinizin önereceği belirli egzersizler ve uygulamalar iyileşme sürecinizi kısaltabilir.

Fizyoterapistler sağlık merkezlerinde ve hastanelerde bulunabilmektedirler. Ayrıca şimdilerde pek çok özel fizyoterapi kliniğini de açılmıştır ve siz de bir telefonla randevu alabilirsiniz. Örneğin alçıya alınmak gibi uzun süren hareketsizlik veya dinlenme sürecinin ardından rehabilitasyona girmeniz gerekirse fizyoterapi almanız önerilebilir.

Fizyoterapistler ayrıca acınızı dindirmek ve en kısa sürede normal şekilde hareket edebilmenizi sağlamak için pek çok tedavi yöntemi kullanırlar.

Rahatlatmak, kas spazmlarını azaltmak ve acıyı dindirmek için sıcak banyo, jöle paketleri, lambalar gibi araçlarla ısı tedavisi yapabilirler. Ultrason, yumuşak doku zedelenmelerinin iyileşmesini çabuklaştırabilir ve şişi indirebilir. Masaj da spazmları azaltır ve şişi indirir.

Bu yazı 8884 kere okundu.