Haberi Paylaş

Google Yahoo Facebook Mixx Digg StumbleUpon Del.icio.us reddit Bu Nedir?

Vücudumuzun kemikleri, eklemleri ve kasları, hareket etmemize olanak sağlayan lokomotor (hareket) sistemi oluşturur. Bu sistemde, özellikle yaşımız ilerledikçe her türlü sorun gelişebilir. Altmış yaşın altındakilerin yalnızca %3’ünde eklem ağrısı ya da sertliği görülürken, 75 yaşın üzerindekilerde bu rakam neredeyse %50’ye yükselmektedir.

“Artrit” terimi, eklemle ilgili sorunları ifade eder. Hafiften ağıra dek değişen birçok artrit biçimi vardır ve bunların hepsi giderek daha kötü olmaz. “Romatizma”, eklemlerden çok kaslar ve kirişler (tendonlar) gibi yumuşak dokulardan kaynaklanan ağrı ve sancıları ifade eden, belli bir tıbbi anlamı olmayan, daha belirsiz bir terimdir.

Bu yazının amacı, lokomotor sisteminizin nasıl çalıştığını, nerelerde sorun çıkabileceğini ve bir sorun çıktığında ne tür yardım alabileceğinizi anlamanıza yardımcı olmaktır. Özellikle hem sorunlar belirdiğinde tedavi etmek, hem de önlemek için yapabileceğiniz birçok şey olduğunu göstermeyi umuyorum. Artrit ve romatizma sorunları sadece yaşlılarda ortaya çıkmaz; sık görülen birçok hastalık her yaştan insanı etkiler. Hiç sorunu olmayanlar bile eklemlerine daha iyi bakmayı, böylece gelecekte ortaya çıkabilecek sorunlardan kaçınabilmeyi öğrenebilir. Dolayısıyla, yaşınız ne olursa olsun ve artritiniz olsun ya da olmasın, bu kitapta ilginizi çeken bir şeyler bulmanızı umuyorum.

  

Eklemler kemikleri bir arada tutar ve genellikle hareket etme olanağı verir. Leğen kemiğindekiler (pelvis) gibi bazı eklemler çok fazla hareket etmezken, kafatasınızdaki eklemler hiç hareket etmez. Ama birçok eklem serbestçe hareket edebilir ve bunlara “sinoviyal eklem” adı verilir. Vücuttaki en önemli eklemlerin tümü bu tiptir ve aynı temel yapıya sahiptir (aşağıya bakınız). Geniş bir hareket alanları, değişik şekil ve boyutları vardır. Örneğin, parmağınızdaki eklemlerle dizinizdekini karşılaştırın; eklemler farklı görünse de, aynı temel öğelerden oluşmuştur. Eklemi oluşturan iki kemiğin uçları kıkırdakla örtülüdür. Bu, darbe emici olarak görev yapan ve kemiklerin birbiri üzerinde pürüzsüz şekilde kaymasına yardımcı olan bir kıkırdak maddesidir. Kemikler son derece güçlü bağlar tarafından bir arada tutulur ve eklemin bütünü de “kapsül” adı verilen bir torba içinde yer alır. Kapsülün iç tarafı, “sinovium” adı verilen bir tabakayla kaplıdır (sinoviyal eklem adı da buradan gelir); bu, kaygan bir yüzey oluşturur ve eklemin kolayca hareket etmesini sağlar. Eklem kapsülünün içinde sinovium tarafından üretilen, “sinoviyal sıvı” adlı kayganlaştırıcı sıvıdan az miktarda bulunur.

 

 

Bir eklem hareket ettiğinde, etrafındaki kasların ve kirişlerin (tendonların) birbiri üzerinden kolayca kayabilmesi gerekir ve “kese” (bursa) adı verilen yapılar, bu kaygan harekete yardımcı olur. Kese, sönük bir balona benzeyen yassı bir yapıdır. İç yüzeyini kayganlaştıran ve birbirleri üzerinden kaymasını sağlayan az miktarda sinoviyal sıvı içerir. Birçok tendon da, sinoviumla döşeli kaygan bir kılıf içinde yer alır.

 

 

Alan, yürüdüğü zaman kasığında bir ağrı hissetmeye başladığı ve bunun fıtık olabileceğini düşündüğü için doktoruna başvurdu. Doktor Alan’ı muayene ettiğinde, sağ kalçasının biraz sert olduğunu gördü ve film çektirmesini istedi. Bu filmde, 70 yaşındaki Alan’ın sağ kalça ekleminde hafif osteoartrit bulunduğu belirlendi. Doktoru gerektiğinde basit ağrı kesiciler kullanmasını tavsiye etti, ancak aktif olmayı sürdürmesinin ve düzenli egzersiz yapmasının çok önemli olduğunu vurguladı. Alan, 50 yaşın üstündekilerin katıldığı bir yüzme grubuna katıldı ve birkaç haftalık düzenli egzersizden sonra, kasığındaki ağrının çok daha hafiflediğini fark etti.

Cathy, ellerinde şişme ve ağrı olduğunu fark ettiğinde ancak 35 yaşındaydı. Ayrıca kendisini çok yorgun ve keyifsiz hissediyor, sabahları bütün vücudu tutulmuş olarak kalkıyordu. Yaklaşık altı hafta sonra, sabahları yola çıkabilmesi için bir buçuk saat gerekmeye başladı ve çocuklarını okula bırakması gerektiğinden bu durum onun için bir sorun oluyordu. Doktoruna gitti ve yapılan incelemelerde romatoid artrit bulunduğu saptandı. Cathy hastaneye sevk edildi; buradaki doktor ağrıyı ve şişmeyi azaltacak, hastalığın ilerlemesini yavaşlatacak ilaçlar yazdı. Cathy’nin başvurduğu fizyoterapist, eklemlerini çalıştıracak uygun bir egzersizler yapmasını tavsiye etti. Meslek terapisti, günlük işleri sırasında eklemler üzerindeki zorlanmayı azaltma yolları konusunda tavsiyelerde bulundu. Kontroller için düzenli olarak polikliniğe gitmesi gerekiyordu ve birkaç hafta sonra bu belirtiler, öncesine göre çok daha az sorun yaratıyordu.