Haberi Paylaş

Google Yahoo Facebook Mixx Digg StumbleUpon Del.icio.us reddit Bu Nedir?

Osteoartrit çok sık görülen bir durumdur ve yaşlandıkça çoğumuzu etkiler. Altmış beş yaşın üzerindekilerde en sık görülen artrit şeklidir. Kırk beş yaş öncesinde erkeklerin etkilenme olasılığı daha fazladır, ne var ki 55 yaşın üzerine çıkıldığında kadınlarda daha sık görülmeye başlar. Osteoartrite bazen “aşınma ve yıpranma artriti” ya da “dejeneratif artrit” adı verilmekle birlikte, aşınma ve yıpranma ya da dejenerasyon terimleri olan bitenin tümünü açıklamaz. Bütün yaşamları boyunca ağır iş yapmış birçok kişide osteoartrit gelişmez ve bu durum sadece yaşlılara özgü değildir.

Osteoartrit kalıtımsal olabilir ve annebabanızda varsa, sizde gelişme olasılığı biraz daha fazladır. Ayrıca, önceden ciddi şekilde yaralanan eklemlerde normalden daha erken gelişebilir. Örneğin futbol oyuncularında sıklıkla kıkırdak zedelenmeleri olur ve dizlerinde osteoartrit gelişebilir. Dizin dışında osteoartrit kalçada, ayak başparmağının boğum ekleminde, el başparmağını elle birleştiren eklemde, omurgada, özellikle belde ve boyunda ortaya çıkabilir.

 

Bir zamanlar osteoartrit yaşlanmanın doğal ve kaçınılmaz bir sonucu olarak görülüyordu, ancak artık gerçek tablonun biraz daha karmaşık olduğunu biliyoruz. Günümüzde doktorlar, osteoartritin kıkırdak yapmaktan sorumlu olan hücreleri etkileyen bir bozukluk olabileceğini düşünüyor. Kıkırdak kaygan yüzeyini kaybeder, çatlaklar oluşur ve pürüzlenir (yan sayfadaki şekle bakınız). Zamanla, kıkırdak incelir ve eklem eskisi kadar rahat hareket etmeyebilir. Eklem kenarlarındaki kemiklerin şekli değişebilir, kemik yumruları ya da osteofitler oluşabilir. İlerlemiş vakalarda, kıkırdak tümüyle kaybolabilir ve eklemi oluşturan kemiklerin şekli bozulur.

Ailelerinde osteoartrit bulunan kadınların el ve ayak parmaklarında ve dizlerinde sorun gelişme olasılığı daha yüksektir. Bazı kişilerde eklem sorunları daha yaygındır; eller, ayaklar, kalçalar, dizler ve omuzların tümü tutulabilir. Bazen, özellikle önceden zedelenme varsa, tutulan tek yer, diz gibi tek bir eklem olabilir.

 

 

Birçok kişide hiç belirti yoktur ve kendilerinde osteoartrit olduğunu başka bir nedenle röntgen filmi çekildiğinde öğrenirler. Ancak hastaların çoğunda bazı belirtiler vardır (aşağıdaki tabloya bakınız).

Yumrulu görüntü, sertlik ve ağrıya rağmen artritli eklemler yıllar boyunca iyi bir hizmet verebilir. Bazen bu eklemler, özellikle dizler, gün boyu yürüyüş yapmak gibi zorlu bir aktiviteden sonra aniden şişebilir ve çok ağrılı olabilir. Enflamasyon genellikle hafiftir ve kısa süreli istirahat ve antienflamatuar ilaç kullanılmasına yanıt verir. Bazen, eklemdeki aşırı sıvının alınmasına ve enflamasyonu gidermek için steroid enjeksiyonuna gerek olabilir.

Boyundaki artrit, bir sinir kökünde tahrişe, bu da, kollarda uyuşma, karıncalanma ve ağrıya neden olabilir. Boynun arkasındaki kaslarda oluşan gerilimin bir sonucu olarak baş ağrısı da gelişebilir. Yukarıya bakıldığında ortaya çıkan baş dönmesi, beyne kan götüren bazı damarlar üzerindeki basınca bağlı olabilir.

TANI

Genellikle doktorunuz, sizi dinleyip muayene ettikten sonra, osteoartrit olup olmadığını söyleyebilir. Bazen röntgen filmi çekilmesi de gerekebilir. Osteoartritte kan testlerinde bir anormallik görülmez.

 

Osteoartrit tedavisinin temellerini egzersiz, etkilenen eklemler üzerindeki baskının azaltılması ve gerektiğinde ağrı kesici kullanılması oluşturur.

Doğru türden egzersizler hareketliliği korur ve eklem etrafındaki kasları güçlendirir. Böylece eklem   dengeli hareket eder ve zorlanmaya karşı korunur. Aşırı kiloluysanız biraz kilo vermeniz bel, dizler, ayak bilekleri ve ayaklar üzerindeki yükü azaltmaya yardımcı olur. Ağrı kesiciler ve bazen de antienflamatuar ilaçlar ağrıyı ve sertliği giderebilir, bir egzersiz programından göreceğiniz yararın tam olmasını sağlayabilir.

Egzersiz konusunda daha ayrıntılı bilgi için sayfa 70–76’ya ve tedaviye ilişkin daha ayrıntılı bilgiler için sayfa 54’e bakınız.

 

Yaşlandıkça osteoartritin yol açtığı yeti yitiminin kaçınılmaz olduğu düşüncesi artık eski modadır. Yaşlanmak kaçınılmazdır, ancak iş göremez hale gelmek kesinlikle kaçınılmaz değildir. Modern tıbbın sunacağı pek çok şey var ve siz de kendiniz için birçok şey yapabilirsiniz. Eklemlerinizi doğru kullanmayı öğrenirseniz; yaşlandığınızda sağlıklı ve aktif olmayı sürdürebilirsiniz. Bunu yapmanın yolu eklemleri zorlamaktan kaçınmak, doğru türden bolca egzersiz yapmak, çok fazla kilo almamak ve gerektiğinde ağrı kesici ilaçlar kullanmaktır.

Bazen, eklem düzenli egzersiz ve ağrı kesicilere rağmen işlevini yerine getiremeyecek ölçüde zedelenir, sertleşir ve ağrılı hale gelir. Kıkırdak incelir ve tümüyle kaybolabilir; kemikler kıkırdak üzerinde hareket etmek yerine doğrudan kemiğe temas etmeye başlayabilir. Eklem, hareketsiz tutulup dinlendirildiğinde bile sürekli ağrılı olabilir. Bunun çözümü, yıpranmış eklemin ameliyatla çıkartılıp yerine yapay bir eklem takılması olabilir. Yirmi yılı aşkın bir süredir yapay kalça ve dizler kullanılmakta ve yüksek bir başarı oranıyla her yıl bu ameliyatlardan binlercesi gerçekleştirilmektedir. Hatta, belki de artrit tedavisinde gerçekleştirilen en büyük ilerleme, eklem değiştirme ameliyatlarıdır!