Haberi Paylaş

Google Yahoo Facebook Mixx Digg StumbleUpon Del.icio.us reddit Bu Nedir?

İlgili Sayfalar

Menopoz: Vücudunuzda neler olur?

Daha iyi hissetmek için kendi kendinize yardım yolları

Hormon yerine koyma tedavisi (HYT)

Hormon yerine koyma tedavisinin yararları

HYT'nin riskleri

Hormon yerine koyma tedavisinin türleri

Hormon yerine koyma tedavisi nasıl uygulanır?

HYT: Ne zaman başlamalı ve ne zaman bırakılmalı?

HYT'nin yan etkileri

HYT: Kime uygulanabilir, kime uygulanamaz?

HYT olmaksızın belirtileri kontrol altında tutmak

Menopoza yaklaşırken doğum kontrolü

HYT: Çıkarımlar

Sorular ve yanıtlar

Menopoz Sözlüğü

Kadınların yaklaşık %35'i istenmeyen yan etkiler nedeniyle HYT kullanmaktan vazgeçer. Sıklıkla bu yan etkiler HYT'nin türü ya da dozu değiştirildiğinde ortadan kalkabilir. Dolayısıyla HYT'yi kesmeden önce duygu ve deneyimlerinizi bir doktorla konuşmanız çok önemlidir. Tedaviyi kesmeye karar veren bir kadın bunu en iyi nasıl yapabileceğini doktoruyla konuşmalıdır.

Östrojenin yan etkileri
Sıvı tutulumu, şişkinlik, memelerde hassasiyet, bulantı, bacak krampları ve mide rahatsızlığı yüksek östrojen düzeyleriyle ilişkili belirtilerdir ve HYT'ye başlandığında sık görülür. HYT'ye başladıktan 3 ay sonra ortadan kalkmazlarsa östrojen dozunu düşürmeyi ya da farklı bir HYT'ye geçmeyi düşünmekte yarar vardır.

Bacak krampları egzersizle ve baldır kaslarına düzenli esneme hareketi yaptırılarak düzeltilebilir. Mide rahatsızlıkları, genellikle ağız yoluyla uygulanan HYT yiyeceklerle birlikte alınırsa düzelir. Memelerde hassasiyet bazen yağ ve karbonhidratı düşük bir beslenmeyle hafifletilebilir. Eşekotu (evening primrose) yağı da yararlı olabilir.

Progestojenin yan etkileri
Döngüsel kürle görülen yan etkiler kesintisiz progestojenden çok daha fazladır. En sık görülen sorun "âdet kanaması öncesi" belirtilerdir. Döngüsel progestojen alan kadınların %20'sini etkiler. Bu belirtiler sıvı tutulması, memelerde hassasiyet, ruh hali dalgalanmaları, depresyon, akne, alt karın ağrısı ve sırt ağrısıdır. HYT'ye başlandığında bunlar çok daha belirgindir, ancak kullanmayı sürdürdükçe genellikle ortadan kalkar.

ÖSTROJEN VE PROGESTOJENİN YAN ETKİLERİ
Östrojen ve progestojenin bir dizi yan etkisi vardır. HYT'ye başladıklarında kadınların en sık yaşadığı yan etkilerin bazıları aşağıda sıralanmıştır. Bunların çoğu ilk 2-3 hafta içinde ortadan kalkar.
Östrojen	Progestojen
Sıvı tutulumu Şişkinlik hissi Memelerde hassasiyet Bulantı Mide rahatsızlığı Bacaklarda kramplar	Sıvı tutulumu Memelerde hassasiyet Depresyon Bulantı Huzursuzluk Baş ağırısı Ruh halinde dalgalanmalar Karın ağrısı Sırt ağrısı Akne

Yan etkiler ortadan kalkmazsa progestojenin dozunu ya da tipini değiştirmek yararlı olabilir. Alınma yolunu değiştirmek de (örneğin, tabletlerden deri bandına geçmek) işe yarayabilir.

Belirtiler ağırsa, progestojen kürü her ay yerine 3 ayda bir kullanılabilir. Diğer bir seçenek, progestojen alma süresini azaltmaktır; ancak kürün süresini 10 günden aza indirmek, rahim kanserine karşı koruyucu etkisini de azaltabilir ve düzenli kanamalara yol açabilir.

Menopoz sonrası kadınlar kesintisiz kombine HYT'ye geçebilir. Bu tedavide döngüsel rejimden daha düşük progestojen dozu kullanılır ve âdet görmeme avantajı vardır.

HYT'NİN DİĞER ETKİLERİ

Kanama
Rahminiz alınmış olmadıkça, döngüsel progestojene gereksiniminiz olabilir. Aylık kürler olarak tabletler ya da deri bantları şeklinde kullanılır. Döngüsel progestojen alıyorsanız, genellikle kürün sonuna doğru bir çekilme kanaması ya da "âdet dönemi" başlar.

Ne zaman progestojen kullandığınızı ve âdet kanamasının ne zaman başladığını kaydetmenizde yarar vardır. Kanamanız progestojen kürünün başlangıcında başlarsa ya da ayın başka bir zamanında beklenmedik kanamanız olursa bunu doktorunuza bildirmelisiniz. HYT'nin ilk birkaç ayında oldukça sık görülse de, olağandışı kanamalar HYT'ye başladıktan 6 ay ya da daha uzun bir süre sonra başlarsa nedenin değerlendirilmesi gerekir.
Birçok jinekoloji bölümünde, fizik muayeneden sonra ilk adım bir transvajinal ultrason yapılmasıdır.

Vajina içine sokulan küçük bir prob (görüntü alınmasını sağlayan çubuk şeklinde aygıt) ile ultrason dalgalarının yarattığı rahim ve yumurtalık görüntüleri alınır. TVU endometriyumun kalınlığını ölçmede ve miyom (rahimde, kas ve bağ dokusu içeren selim oluşum) ya da polip (endo-metriyumdan kaynaklanan selim oluşum) gibi sık görülen selim kanama nedenlerini belirlemede de kullanılabilir.

Bazı doktorlar endometriyumdan biyopsi alır. Bu işlem, rahim iç yüzeyinden küçük bir örnek alınarak gerçekleştirilir. Anestezi gerektirmeyen, poliklinikte yapılabilen bir işlemdir ve hemen sonrasında evinize gidebilirsiniz. İçi boş bir çubuk rahim boynundan rahme sokulur ve rahmin iç yüzeyinden (endometri yum) küçük bir parça kazınarak alınır. Kramp benzeri hafif bir ağrı hissedebilirsiniz ancak genellikle çok çabuk geçer. Birkaç saat sonra damla halinde biraz kan gelmesi normaldir.

Transvajinal ultrason görüntülemede vajinaya küçük bir prob yerleştirilir ve ultrason dalgaları rahim ve yumurtalıkların bir görüntüsünü yaratır.

Artık hastanelerin çoğunda, polikliniklerde histeroskopi gerçekleştirilebiliyor. Bu inceleme, doktorun doğrudan endometriyuma bakabilmesine olanak tanımakla birlikte TVU'dan ya da endometriyum biyopsisinden daha uzun süren bir işlemdir. Üzerinde bir video kamera ve ışık kaynağı bulunan ince uzun bir çubuk rahme yerleştirilir. Rahim, karbondioksit gazı ya da tuzlu su pompalayarak biraz şişirilir, böylece doktorun endometriyuma bakması mümkün olur. Örnek almak için çubuğun içinden küçük bir makas geçiilerek ilerletilebilir. Uygulanan yerel anestezi, histeroskopi sırasında genellikle çok az rahatsızlık hissedilmesine yol açar.

Endometriyum biyopsisi sırasında rahim iç yüzeyinden küçük bir örnek alınır.

Kişi çok heyecanlı ise damardan kısa etkili bir uyuşturucu vermek mümkündür. Kadınların çoğu hemen ayağa kalkıp normal etkinliklerine geri dönebilirse de bir ya da iki gün hafif kramplar ve biraz kanlı akıntı oluşabilir.

KİLO ALMA

Kadınların çoğu HYT'nin kilo almalarına yol açacağından korksa da çalışmalar menopozdan sonra HYT kullanmayanlarla karşılaştırıldığında, kullanıcıların daha az kilo aldığını gösteriyor. Az sayıdaki kadın özellikle de doz çok yüksekse ağız yoluyla alınan östrojene karşı duyarlıdır, bu da onlarda sıvı tutulumuna ve kilo almaya yol açar. Sadece dozu azaltmak ya da ağız yoluyla alınmayan diğer tiplere geçmek bu sorunu çözebilir.

Histeroskopinin üstünlüğü, doktora rahim içine bakma olanağı vermesidir ve endometriyum doku örnekleri de alınabilir.

BAŞ AĞRISI

Dalgalanan hormon düzeyleri migren ve baş ağrısını tetikleyebilir. Dalgalanmalar ağızdan alınan HYT tiplerinde sık görülür. Ağız yoluyla alınmayan tiplere geçmek sorunu çözebilir.
 

Bu yazı 8120 kere okundu.