Haberi Paylaş

Google Yahoo Facebook Mixx Digg StumbleUpon Del.icio.us reddit Bu Nedir?

Aile üyelerinizden birinde Alzheimer hastalığı gibi ilerleyici bir bunama türü olduğu gerçeğiyle yüzleşmek çok güçtür. Erken evrede tanının ve hastada şimdiden fark edilebilen değişikliklerin yarattığı şokla baş etmek fazlasıyla güçtür. Hastalık ilerleyip belirtiler kötüleştiğinde, kötüleşmenin yeni belirtilerine uyum sağlamanız gerekir. Kronik, zihni yozlaştırıcı bir hastalığı olan kişinin bakımını üstlenenlerin, üzücü durumların yarattığı güçlü duygularla başa çıkmak için büyük bir desteğe gereksinimleri vardır. Böyle bir durumdaysanız kendi duygularınızın farkına varmak ve başkalarından duygusal destek almaya gerek duyacağınızı anlamak çok önemlidir. Bunun bencillikle ilgisi yoktur ve sorunlarla daha etkili biçimde baş edebilmenizi sağlar.

Bu bölümde yaşayabileceğiniz bazı duyguları tanımlayacağız ve bazı önerilerde bulunacağız.

 

Bir yakınınıza bunama tanısı konulduğunda, büyük bir üzüntü yaşamanız kaçınılmazdır. Hastalığın yarattığı kişilik ve davranış değişiklikleri ve hastanın normal bir yaşam sürdürme yetisinin giderek azalması, bir yakının ölümünde duyulana benzer duygular yaratır. Birlikteliğin yitirilmesinin yarattığı üzüntü ve stres duygularıyla baş etmek zorunda kalacaksınız; daha önce sevinç ve üzüntülerinizi paylaştığınız birini ve belki de cinsel eşinizi de yitiriyorsunuz. Bunama tanısının ne anlama geldiğini yavaş yavaş anladıkça, bu üzüntü duygusu yoğunlaşacaktır. Bir yandan kendi duygularınızla yüzleşirken bir yandan da hastanın bakım sorumluluğunu üstlenmek çifte bir yük yaratır.

Peki ne yapmalısınız? Duygularınızı ailenizle ve arkadaşlarınızla paylaşmanız durumu kabullenmenize ve belki de yitirme duygusunu azaltmaya yarayabilir. Doktorunuz size psikolojik destek sağlayabilir ve yararlı olacağını düşünüyorsanız sizi danışmanlık hizmeti için sevk edebilir. Aynı durumda bulunan başkalarıyla buluşmak da bu tür bir psikolojik yardım alma yoludur.

İngiltere’nin birçok bölgesinde ve Türkiye’de büyük kentlerde bakıcılar için destek grupları vardır. Doktorunuz diğer ailelerle bağlantıya geçmenizi sağlayabilir.

 

Kızgınlık ve güceniklik duyguları doğaldır: kızgınsınız çünkü böyle korkunç bir şey oldu, kızgınsınız çünkü belki de ailenin diğer üyeleri yeterince yardım etmiyor; güceniksiniz çünkü gelecekle ilgili planlarınız değişti. Ayrıca hastanın bakımı sırasında her gün yaşadığınız öfke ve huzursuzlukla da baş etmeniz gerekiyor. Bunamış hastalar, kendileriyle yaşamayı son derece güç hale getirecek şekilde davranır.

Pek çok kişi kızgınlığını fark edemez ya da bunu ifade etmekten korkar. Gerçekten kızgın değilmiş gibi yaparlar. Belki de hasta birisine öfkelendikleri için utanırlar. Ancak bu kızgınlık duygularını yadsımak ya da bastırmaya çalışmak iyi bir düşünce değildir. Kızgınlık duygusu fark edilip dışa vurulmadığı sürece, acıya ve gücenikliğe yol açacak, bu ise günlük yaşamla başa çıkmayı daha da güçleştirecektir.

Bu duygularla başa çıkmanın bir yolu, bunları dışa vuracak yollar bulmaktır. Huzursuzluğunuz ve kızgınlığınız konusunda başkalarıyla konuşun. Diğer bakıcılar sizin neler yaşadığınızı anlayacak ve duygularınızı onlarla tartışmanız, durumla daha kolay başa çıkmanıza yardım edecektir.

 

Suçluluk duygusu yaygın bir duygusal tepkidir. Hastalığa ilk tanı konulduğu zaman, olanlara bir açıklama bulma arayışına girmek doğaldır. Bazen insanlar hastalığa yaptıkları ya da yapmadıkları bir şeyin yol açtığı duygusuna kapılır. Bu tür kaygılarınız varsa, hastalık hakkında daha çok bilgi edinmeniz ve kaygılarınızı doktorunuzla paylaşmanız yararlı olur.

Hastanın davranışları nedeniyle utanç ve hatta tiksinti yaşamak, öfkelenmek, bakım sorumluluğunu başka birinin üstlenmesini dilemek ya da hiçbir zaman yakın olmadığınız birinin bakımını üstlenmek, tüm bunlar suçluluk duygusuna yol açabilir.

Normalde hastanın sorumluluğunda olan işleri üzerinize almanız da güceniklik ve rahatsızlık yaratabilir ve bu da suçluluk duygusu yaratabilir. Bunamış birisinin bakımı sırasında kimi zaman roller değişebilir. Kendi anne ya da babanıza anne-babalık etmek durumunda kalabilirsiniz. Hastaların gerek duyduğu yardım, küçük bir çocuğun annebabasından alacağı yardım gibidir (örn. yıkanmak, beslenmek). Bu rol değişikliğine uyum sağlamak güç olabilir.

Çoğumuz, kendimizin ya da başkalarının beklentilerini her zaman karşılayamayacağımızı kabul etmekte zorlanır. Duygularınızın farkına varmanız, durumu gerçekçi bir bakış açısıyla değerlendirmeniz ve kendinizden çok şey beklememeniz önemlidir. Bunamış birinin bakımının yarattığı güçlük ve streslerin sizin ve diğer aile üyelerinizin kaldıramayacağı kadar yoğun olduğu ve hastanın bir bakımevine yerleştirilmesi zamanının geldiği noktaya ulaşabilirsiniz. Bu karar, üzerinizdeki yük kalktığı için bir rahatlama, aynı zamanda yoğun bir suçluluk duygusu yaratabilir. Sorunları başkalarıyla konuşmak yardımcı olabilir. Bu tür duyguların yaygın olduğunu anlamanız ve başkalarının bu sorunlarla nasıl baş ettiğini tartışmanız, suçluluk duygularını doğru bakış açısıyla değerlendirmenize yardımcı olacaktır.

 

Bunamaın en erken etkilerinden biri sosyal durumlarda diğer insanlara karşı duyarlılığın yitirilmesidir. İlişkileri sürdürmek için gereken beceriler genellikle ilk kaybolanlardır. Hasta uygun şekilde davranmak ya da konuşmak için gerekli muhakeme yetisini kaybedebilir. Hastayla dışarı çıkmak, özellikle yabancılar genellikle ne olup bittiğini anlamadığından, sıkıntı verici olabilir. Bununla baş etmenin bir yolu, deneyimlerinizi diğer bakıcılarla paylaşmaktır.

Başkalarının nasıl başa çıktığını öğrenmeniz, bu tür sorunlara daha soğukkanlı, daha az sıkıntı duyarak, hatta başınıza gelenlere gülerek yaklaşmanızı sağlayabilir. Hastalığın komşulara ve arkadaşlara açıklanması hastanın davranışlarının arkasındaki gerekçeleri anlamalarını sağlayacağı için, utancınızı azaltabilir.

YALNIZLIK

Bakım sorumluluğunu üstlenmek, tek başına yaşanılan bir deneyimdir. Bunamış bir kişiye bakmanın yarattığı baskılar kişinin sosyal etkinliklerini sürdürmesini güçleştirir. Eğer hasta daha önce her şeyi paylaşmaya alıştığınız birisiyse, kendinizi son derece yalnız hissedebilirsiniz. Yalnızlık günlük yaşamın sorunlarını çözmeyi daha da zorlaştırabilir. Bu nedenle, üstlendiğiniz bakım sorumluluğunun sizi kendi gereksinimlerinize zaman ayırmaktan alıkoymaması önemlidir. Bakım sorumluluğunu paylaşacak düzenlemeler yaparak ailenizle ya da arkadaşlarınızla vakit geçirmeye ya da bakıcılar için destek grubu toplantılarına katılın. Duygularınızı anlayabilecek benzer durumdaki kişilerle konuşmak hem destek sağlar hem de arkadaşlık gereksinimini giderir. Hoşlandığınız şeyleri yapmak için kendinize zaman ayırın.