Haberi Paylaş

Google Yahoo Facebook Mixx Digg StumbleUpon Del.icio.us reddit Bu Nedir?

Alzheimer hastalığı ve diğer tüm bunama türleri, hem hasta hem de onu seven ve bakımını üstlenen kişiler için korkunç bir olaydır. Bu giderek daha fazla kişiyi etkileyen bir felakettir.

Çok uzak olmayan bir geçmişte, doktorlar Alzheimer hastalığı ve bunamaya yol açan diğer bozuklukların oldukça ender olduğunu düşünüyordu. Oysa günümüzde demans ya da bunama sözcüğünü işitmeyen kişi neredeyse kalmamıştır ve pek çok kişi bunama sorunu bulunan bir yakınının bakımını üstlenmek gibi zor bir deneyim yaşamıştır. Peki değişen ne? Önemli bir neden, dünya nüfusunun giderek yaşlanmasıdır.

 

Yirminci Yüzyılın başlarında İngiltere’de yeni doğan bir bebeğin ortalama yaşam beklentisi yaklaşık 50 yıldı. Yaşam koşullarında (barınma, beslenme) ve tıp hizmetlerinde gerçekleşen değişimlerden ötürü ileri yaşlara kadar yaşayan kişilerin sayısı her yeni kuşakla birlikte arttı. Bugün yeni doğan bir bebeğin ortalama yaşam beklentisi 77 yılın üzerindedir. Ailelerin küçülmesiyle birlikte bu iyileşme, nüfusun giderek yaşlandığı anlamına gelmektedir. 1951 yılında nüfusun yalnızca %7’si 65 yaş ya da üzerindeyken, 2000 yılında bu oran %18’e çıkmıştır.

Nüfustaki bu yaşlanma kuşkusuz yaşlı kişileri etkileyen hastalıkların da daha sık görülmesine neden olmaktadır.

İngiltere’de ve dünyanın neredeyse diğer tüm ülkelerinde, nüfustaki yaşlanmanın 21. yüzyılda da devam edeceği düşünülmektedir. Bu nedenle bunama ileride daha da büyük bir sorun yaratabilecektir. Brezilya, Kenya ve Bangladeş gibi gelişmekte olan ve nüfusun büyük bölümünü gençlerin oluşturduğu ülkelerde bunama hâlâ ender görülse de, bu ülkeler kısa süre sonra aynı sorunla karşı karşıya kalacaklardır.

BUNAMA ARAŞTIRMALARI

Bunamış birinin bakımından sorumluysanız, kendinizi çok yalnız hissetmeniz doğaldır. Belki de hiç kimsenin yaşadıklarınızı anlayamayacağını düşünüyorsunuz. Bu izlenim oldukça yanlıştır. Batı dünyasındaki ülkelerde Alzheimer hastalığı ve bunamaya yol açan diğer hastalıkların nedenlerini keşfetmek için yoğun araştırmalar sürdürülmektedir. Aynı zamanda, bilim insanları bunama için başarılı tedaviler geliştirmek için de yoğun çaba harcamaktadır.

Şimdiye kadar yapılanlara ve gelecekte neler yapılabileceğine bakalım. İlerleme size yavaş geliyorsa, 20 yıl önce bunamanın ciddi bir tıbbi sorun olarak bile algılanmadığını ve araştırmaların öncelik listesinde alt sıralarda yer aldığını aklınızdan çıkarmayın. O tarihlerde bunama hakkında çok az bilgimiz vardı ve bilim insanları neredeyse sıfırdan başladı.

Bilim insanları önce sorunun boyutlarını bulmaya çalıştılar. Epidemiyologlar (hastalıkların bir nüfustaki yaygınlığını ve görülme sıklığını değerlendiren tıp araştırmacıları) dünyanın değişik bölgelerinde pek çok araştırma gerçekleştirerek, bunamanın sıklığı konusunda oldukça net bilgilere ulaştılar. Sorunun boyutlarına ve daha fazla bilgiye duyulan acil gereksinime dikkat çekmek açısından bu bilgiler büyük önem taşıyordu. Bu araştırmaların bazıları, bunamaya neden olan kimi hastalıkların nedenleri hakkında da ipuçları sağladı. Örneğin İngiltere’de gerçekleştirilen bir çalışmanın sonuçları, içme suyunda az miktarda alüminyum bulunan yörelerde Alzheimer hastalığının daha yaygın olduğunu düşündürüyordu. Ancak daha sonraki çalışmalarda alüminyum ve Alzheimer hastalığı arasında bağlantı kurulamadı ve bu bulgunun hatalı olduğu anlaşıldı.

Laboratuvarda, Alzheimer hastalarının beyinlerindeki sinir hücrelerinde gelişen süreçleri anlamak için olağanüstü çabalar gösterildi. Artık, Alzheimer hastalarının beyinlerinde, normal işlevi bir hücreyi bitişiğindeki hücreye bağlamak olan bir protein molekülünün aşırı biriktiğini biliyoruz. Anladığımız kadarıyla, kendisine duyulan gereksinim ortadan kalktığında bu proteini parçalayan hücresel düzenek bozuluyor. Bu düzeneğin neden bozulduğunu bulabilirsek, bu konuda bir şeyler yapmak mümkün olabilir.

Biyokimya uzmanları, Alzheimer hastalığından ölen kişilerin beyinlerinin bazı bölgelerinde asetilkolin adı verilen kimyasal madde düzeyinin çok düşük olduğunu belirlediler. Asetilkolin beyindeki kimyasal habercilerden birisidir; bir hücrenin diğerleriyle iletişim kurmasını sağlar. Bu keşif, asetilkolin düzeylerini artıracak ilaçlar bulmak için araştırma yapılmasına yol açtı. Bu kimyasal maddenin düzeylerini artırmanın, beynin işlevlerini kısmen düzeltebileceği umut edilmektedir.

Genetik bilimcileri de bunama sorunu üzerinde çalışıyor. Birkaç yıl önce yapılan önemli bir keşfe göre, Alzheimer hastalığı vakalarının küçük bir bölümünde, hastalıktan kusurlu bir gen sorumludur. Genetik bilimciler normal genin ne yaptığını bulabilirlerse, hastalıkta sorunun ne olduğunu daha iyi anlayabiliriz.

 

Bu araştırmalardan hangilerinin sonuç vereceğini, hangilerinin çıkmaz bir yolda son bulacağını henüz bilmiyoruz. Bir sonraki ilerlemenin nereden geleceğini tahmin etmek de olası değil. Ancak araştırmaların geniş bir cephede yürütülüyor olması önemli. Bunamanın nedenlerini bulmak ve beyindeki sinir hücrelerinin içinde neler olduğunu anlamak son derece güç bir iş olduğu için, ilerleme yavaştır. Bunamış birinin bakımını üstlenmişseniz, bu ilerlemenin kişisel olarak size yararı olmayacak kadar geç olabileceğini aklınızdan çıkarmamalısınız.

Bunamış hastaların yakınları ya da bakıcıları, daha önce sözünü ettiğimiz gönüllü kuruluşlardan birine katılmaya karar verebilir. Bu kuruluşlar hastalara ve ailelerine yardım sağlar ve önerilerde bulunur; bazıları bunamanın nedenlerini araştıran ve yeni tedaviler geliştirmeye çalışan bilimcilere maddi destek de sağlamaktadır. Tek tek kişiler değişik şekillerde yardımcı olabilir; örneğin maddi yardım toplama etkinliklerine katılabilir, bakıcıyı rahatlatmak için evlerde hastaların yanında birkaç saat kalabilir, destek gruplarına üye olabilir ya da hastaların ulaşımına yardım edebilirler. Bu tür etkinliklere katılan kişiler olumlu bir şeyler yapma şansı yakaladıklarını hisseder. Bunamadaki trajediden olumlu bir şeyler çıkarmanın yollarından biri de budur.